شاید رمی منّ جائے اجمیر سدھو
مینوں کل دا ستے دیاں اکھاں دی لالی توں بھے نہیں آیا۔ مینوں تاں ڈانسر کڑی دی خماری چڑھی ہوئی آ ۔ بھر جوان، گوری-چٹی، تکھے تراشے ہوئے نقش سن اوہدے۔ موٹیاں-موٹیاں بلیاں اکھاں، جنہاں وچّ اچمبھے دی چھوہ سی۔ سدھے-سادے گندے ہوئے وال، چتڑاں تکّ ڈگدی گتّ۔ بھولی-بھالی، ہسّ-مکھ، کھلھا-ڈلھا سبھاء۔ سٹیج 'تے تاں اوہ پیلاں پاؤندی پھردی سی۔ کوئی ننگ نہیں، کوئی اشلیل حرکت نہیں۔ بسّ اوہدی کلا نے مینوں موہ لیا سی۔ جدوں اسدے گروپ نے 'بوہے باریاں' گیت 'تے کوریورگرافی ٹائیپ ڈانس پیش کیتا، میں تاں اشّ-اشّ کر اٹھی۔ اوہدی کلاکاری نے جویں میرے 'تے ٹونا کر دتا ہووے۔ اس ٹونیہاری نے رات وی مینوں سون نہیں دتا۔ میں رمی نال اوہدیاں گلاں کردی رہی۔ وار-وار فگواڑے دے اس پیلیس دا ذکر کردی رہی، جتھے ویاہ والی پارٹی 'تے اہتے میں مری۔ میرا چتّ کرے کہ کلجیت نوں کہاں - ساریاں اکو جہیاں نہیں ہندیاں۔ آخر سہپن وی کوئی چیز ہندی آ۔کلا وی کوئی چیز ہندی آ۔
اک پاسے اوہ ٹونیہارن، دوجے پاسے رجو تے لبھو......تیجی میری دھی رمی۔ میری دھی کہڑا کسے نالوں گھٹّ آ۔ ایہہ ساری دی ساری دلکشی والی آ۔ کالے سنگھنے وال ہن۔ سدھے سواہرے پٹھّ 'تے پیندے نے۔ رنگ سانولا آ۔ چہرے 'تے اداسی آ۔ اکھاں موٹیاں، سرمئی، سوالاں بھریاں۔ اپنے مامے ستے دیاں اکھاں ورگیاں۔ ستے دیاں اکھاں بلکلّ سکھدیو ورگیاں۔ ستا بھگت سنگھ جنا سوہنا نہیں سی۔ پر سکھدیو تے اوہدیاں اکھاں دا بھلیکھا پیندا۔ رمی نوں اکھاں 'تے مان وی بڑا۔
"ایہناں اکھاں نے کم دینا۔"
میں ہن رمی دیاں ایہناں گلاں نوں بھلنا چاہندی ہاں۔ اس ٹونیہاری دی کلا........اوہدے انگ-انگ وچّ کھبھی ہوئی آں۔ اوہ ساریاں وچوں الگّ ہی دسدی سی۔ جدوں اوہ سٹیج 'تے آؤندی۔ حالَ تاڑیاں نال گونج جاندا۔ اوہدے ٹائم مستی کر رہے شرابی بیبے بن جاندے۔ اس نے میری دوچتی توڑی ہے۔ نہیں تاں میں کئی مہینیاں توں اپنے آپ نال گھل رہی ہاں۔ اک پاسے ستے دیاں اکھاں دی لالی دا بھے..............دوجے پاسے بملے دے چہرے دا نور۔ ایہناں دوناں نے مینوں گدھی-گیڑ وچّ پایا ہویا سی۔ میرے توں فیصلہ نہیں ہو رہا سی۔ واہ نی، دھیے۔ راضی رہِ۔ ہن میں ستے دیاں اکھاں دی گھور جھلّ لؤں۔ میریاں اکھاں وچّ سپنے دی دھند اے۔ میں رمی نوں منا لینا۔
مینوں صرف بملا دسدی آ۔ اس دیاں دھیاں رجو تے لبھو........ کاراں کوٹھیاں۔ میں تاں سکی-سکی، لسی-لسی، بجھی-بجھی.........اؤڑاں مارے علاقے دی تیویں مانی۔ چڑی دے بوٹ وانگ سہمی-سہمی تے نیاسری ہوئی، نچڑی-نچڑی لگدی ہاں۔ ساڈے گھر دا حالَ دیکھ لؤ۔ تنّ-تنّ کھن دے دو کمرے آ۔ تیجا پشواں والا۔ ویاہ توں پہلاں رمی دے ڈیڈی نے پتہ نہیں ایہہ کداں بنا لئے۔ جس دن دی میں اس گھر وچّ ویاہی آئی ہاں، آہ اک رسوئی تے غسل خانا بنائے آ۔ نہیں تاں منجا کھڑا کرکے نہاؤنا پیندا سی۔
مجھّ اڑنگن لگّ پئی ہے۔
پہلاں تاں ایہنوں پانی پلاواں۔ مشین مہرے پٹھے کترے پئے آ۔ اوہ ایہنوں پاواں۔ ایہدے دودھ نال گھر دا گزارا چلدا۔ رمی نال بعد 'چ گلّ کردی آں۔ انجھ وی ہن اوہ پڑھن بیٹھ گئی آ۔ ایہدا چوتھ نوں ہسٹری دا پیپر آ۔سویر دی پیپر دی تیاری 'چ جٹی ہوئی ہے۔ منڈا وی آؤن والا۔ اوہدے آؤن توں پہلاں-پہلاں پڑھ لئے۔ کلیش دا کی پتہ.....۔
کم ذات نے انگلی لہو-لہان کر دتی۔ کھرلی 'چ ایداں منہ مارن نوں دوڑی، جداں پٹھیاں دا ٹوکرا میں نال ہی لے جانا ہندا۔ ایہدے سنگل دیاں اڑیاں تھاں-تھاں توں ٹٹیاں ہوئیاں۔..........انگلی منہ نال چوسی کئی وار۔ چتّ کردا آ، پھہڑے نال لتاں بھنّ دیواں کم ذات دیاں۔ روز دا ایہی کنجر خانا۔ مینوں موت وی نہیں آؤندی۔چتّ کردا اے، سارے چونے نوں چھڈّ کے بھجّ جاں کتے۔ سوچدی ہاں، بملا نوں کہاں__
"بھابو رانیئیں، اپنے گھر رکھ لے۔ بھاویں نوکرانی بنا کے رکھ لئیں۔ "
اٹھ-نوں مہینے پہلاں، اس گھر دے کھلجگن توں اکی رمی دے نانکیں بھارٹے چلی وی گئی سی۔ بیجی تے باؤ جی ولّ ویکھ کے من ہور خراب ہویا سی۔ اوہنیں پیریں مڑن لگی سی۔ پر ہیمے ویر دے گھر جا وڑی سی۔ مینوں دیکھ کے بملا بھابی دیاں واچھاں کھڑ گئیاں__
"آ جا ننانیں ۔ کوئی کولڈ ڈرنک پینا جاں........۔"
میں اوہدی جاں توں ڈر گئی سی۔ ہور کتے بابا.......۔
کوک پی کے ساہ آیا سی۔ میں ڈردی-ڈردی نے کلجیت دی دسی ہوئی لبھو تے رجو والی گلّ چھیڑی۔ اوہ کھڑ کھڑا کے ہسّ پئی__۔
"کڑے تارو، کچن 'چ آجا۔"
لبھو تے رجو وی اس موقعے گھر آ وڑیاں سن۔ بملا نے کنگنی والے گلاس میرے ساہمنے رکھے۔ دودھ دے بھرے۔ اوہناں دے ہتھاں وچّ فڑا دتے۔ اوہ پیئی جان۔ ایہہ اوہناں دی پٹھّ تھاپڑی جاوے۔ اتھوں دوجے دن گھر مڑ آئی۔
میرے ساہمنے ٹونیہاری، بملا، لبھو، رجو تے رمی اے۔ میں بملا وانگ کرن لگی ہاں۔ رسوئی وچّ وڑی آں۔ کسے نال کمب گئی آں۔شیلف تے گلاس رکھ دتا۔ سوچدی آں پہلاں رمی نال گلّ کر لواں۔ گلّ وی کسے طریقے نال کرنی پینی آ۔ایہدا کلہینی دا کی پتہ۔ نالے ستے دا.........۔ مینوں اک گلّ سمجھ نہیں لگدی۔ میں ہن کیوں ستے توں ڈردی آں۔ دیکھ خاں تاں روپے نوں۔
ڈیڈھ کو سال پہلاں، میرا چھوٹا الجیت موبائیل لین دی اڑی کرن لگّ پیا۔موبائیل خریدن دی میرے کول ہمت نہیں سی۔ تھیہ پینے نے اتّ چکّ لئی.__۔
"اج کلھ بھئیئے موبائیل لئی پھردے آ۔.....نہ گھر وچّ لینڈ فون آ۔......آہ سالا ٹٹیا جیہا بلیک اینڈ وائیٹ ٹی وی پیا۔ بھکھے ننگے کتوں دے۔ سانوں کاہنوں جماؤنا سی جے.......۔"
"توں پٹیالے والے مہاراجے دے گھر جمیاں؟ پیو تیرے دا کوئی چجّ آچار نہیں۔ دہاڑی لاؤندا۔ ڈپھن بہہ جاندا۔ "
میں بتھیرا کلپی سی۔ پر ایہہ منڈا ٹسّ توں مسّ نہ ہویا۔ ایہدے وی پیو والے چالے اے۔ میں سوچدی آں، پڑھ جاوے۔ کوئی نوکری مل جاؤگی۔ میرا پلسیا بھانجا کہندا سی - بھرتی کروا دؤنگا۔ پر اس کنجر نوں نہ گھر دی حالت دکھدی آ، نہ میں بھنسڑا بھناؤندی۔ کہندا - پڑھن تاں جانا، جے موبائل لے کے دیوگے۔ میں ایہدے پیو نوں کیہا۔ اوہ چارے کھر چکّ کے پے گیا__۔
"تیرے پیو نے مینوں نوٹ دتے سی۔ میری کمائی تاں بھارٹے نوں ڈھوئی جاندی اے۔......آہ گندی اولاد پتہ نہیں کتھوں لے آئی۔"
اوہنے ہورے پواڑا پا لیا سی ۔ رمی نے پیو ولّ ڈیلے کڈھ کے دیکھیا سی۔ پتہ نہیں اوہنوں ہور کی-کی بولدا۔ سویرے گھٹّ لائی بیٹھا سی۔ اوہنوں بھونکدے نوں چھڈّ کے میں بھارٹے نوں تر پئی۔ سوچیا کہ بملا دے نیانیاں دا منت ترلا کراں۔ اوہ تاں سارے جنے دو –دو
تنّ-تنّ لئی پھردے نے۔ کسے نے اک کنّ نال لایا ہندا تے دوجا گلے 'چ لٹکایا ہندا۔ اپنی بیہی وڑی۔ بملا اپرلی منزل تے ٹہل رہی سی۔ ہتھ نال اندر نوں سدی جاوے۔ فون سنن وچّ مست سی۔ باہروں فون آیا ہونا اے۔ اوہدا منڈا کندا اٹلی آ ۔ ہیما ویر وی اوہنوں ملن گیا اے اٹلی۔ اوہناں دا ہؤ جاں........۔ ایہناں دے بتھیرے......۔
چھوٹا گیٹ کھلھا سی ۔ میں اندر جا وڑی۔ ڈرائنگ روم دے نال دے کمرے وچّ سی. ڈی. پلیئر چل رہا سی۔ میں دروازہ کھولھیا، لبھو تے روپا گیت تے نچّ رہے سن۔ گانڈھیاں دے ستّ-اٹھ سال دے تنّ نیانے وی اناں دی نقل کر رہے سن۔ پہلاں تاں مینوں کڑی دے کپڑے ویکھ کے تریلی آ گئی۔ انڈر شرٹ ورگی جھگی جہی پائی سی۔ سارا لکّ تے ڈھڈّ ننگا۔ دادے مگانا مہرے کٹّ.........۔ طوبیٰ-طوبیٰ.........۔ دونوں چھاتیاں باہر ڈگن نوں پھرن۔ روپا گیت دے بولاں 'تے اشارے کرے تاں انگلی چھاتی تکّ لے کے جاوے۔ جدوں سنگیت دی دھنّ وجے، چھاتیاں نوں منڈے دے موہرے کرکے ہلاوے۔ جداں سٹیج تے ڈانسراں ہلاؤندیاں ہندیاں۔ آہ کل پھگواڑے پیلیس وچّ کڑی نے چھاتی توں چنی نہیں لاہی۔بند گلے دا سوٹ پایا سی۔ لبھو نے تاں......۔ گلّ ای چھڈو۔ دھنّ تیز ہوئی تاں لبھو زیادہ ہلاؤن لگّ پئی۔ اس دی ریسے نیانیاں وچوں دو بچیاں وی ہکّ ہلاؤن لگّ پئیاں۔ لبھو دی برا دی ہکّ کھلھ گئی۔ اوہنے سی. ڈی. پلیئر بند کر دتا۔
"بھوآ جی، نمستے۔ بیٹھو.....۔ اسیں ریہرسل کردے پئے آں۔"رومال نال پسینہ پونجھدی لبھو نے مینوں گلوکڑی پائی۔
"پیریں پیندا، بھوآ جی۔" روپا متھا ٹیک کے کرسی چکّ لیایا۔
"روپے، پہلاں میری ہکّ لا۔" لبھو نے جھگی جہی دا پچھلا پاسہ چکّ دتا سی۔
روپے نے دوناں ہتھاں نال بیلٹاں پھڑیاں تے ہکّ لا دتی۔ میرا اپرلا ساہ اپر تے ہیٹھلا ہیٹھاں۔....... لبھو نے مینوں کوک پھڑایا سی۔ سوچّ آن کرکے پھیر ریہرسل کرن لگّ پئے سن۔ گیت دے بول گونجے :-
' بابا وے کلا مروڑ
نکیئے نی لا دے زور۔'
بولاں 'تے اوہناں دے ایکشن دیکھ-دیکھ کے میں دھرتی وچّ دھسدی جاواں۔ ہیںء! سکے بھین بھرا تے.......۔ اتوں ہور ستمّ اوہ نکے-نکے نیانے وی اناں وانگ کرن۔ میں اٹھ کے ترن لگی سی۔ ہسوں-ہسوں کردی بملا اندر وڑی۔ میرا کلاوا بھر کے مینوں تول دتا۔ اوہ مینوں ڈرائنگ روم 'چ سوفے 'تے لے کے بہہ گئی۔ موبائل فون نوں ٹیبل 'تے رکھ کے بولی-
"امریکہ توں کڑیاں دے پرموٹراں دا فون سی۔ رجو نوں چھ مہینے لئی امریکہ لے کے جانا۔ سبھیاچارک پروگرام کرنے۔"اوہدا چہرہ دگ-دگ کر رہا سی۔
میں ودھائیاں دے دتیاں، پر میں اندر والے درشاں نال دو چار ہو رہی سی۔ بملا سیڈیاں چکّ لیائی۔ کمپیوٹر 'تے لا کے وکھاؤن لگّ پئی۔ اوہ سیڈیاں لبھو تے رجو دے وکھ-وکھ سٹیجی پروگراماں دیاں سن۔ کئی سین دیکھ کے میں سر گوڈیاں وچّ دے لیندی۔ بملا کھڑی پئی سی۔ اوہ اکلے-اکلے پروگرام بارے دسّ رہی سی۔ روپا تے لبھو پسینو پسینہ ہوئی ڈرائنگ روم وچّ آ وڑے سن۔
"پتّ، کچن وچّ تہاڈا دودھ پیا۔" بملا نے لبھو دیاں گلھاں تھپتھپائیاں سن۔
"او نو ممّ.......۔ چلڈ بیئر......۔" لبھو نے گلما کولر مہرے کیتا۔ برا دی بیلٹ نوں ٹھیک کیتا۔
"دیکھ لے ننانے۔ نیانیاں دے ٹیسٹ۔ اسیں پنج کلو دودھ لیندے آں۔ پیندے نہیں۔ کتیاں بلیاں دے منہ لگدا۔"
مجھّ تاں ساڈی وی پنج کلو دودھ دندی آ۔ چار کلو ویچ دیئیدا آ۔ کلو نال گزارا کریدا آ۔ میں گھر نوں بھلنا چاہندی ہاں۔ پر گھر .........۔
لبھو کولر مہرے بہہ گئی۔ روپا ٹھوڈی اوہدے موڈھے اتے رکھ کے بہہ گیا۔ اوہدی نتھّ نال چھیڑخانی کرن لگّ پیا۔ میں کدے روپے ولّ دیکھاں تے کدے لبھو ولّ۔ چہرے تے مسکراہٹ وی لیاندی۔ میرے اندر کھورو پین لگا۔ جے ستا آ جاوے۔
ساڈی گلی وچّ ننجو دے بھرا کالے دا ویاہ سی۔ برات ویاہن گئی ہوئی سی۔ ننجو میرے نال سکول 'چ دسویں تکّ پڑھدی رہی آ۔ میلناں نے نچّ-نچّ وہڑھا نیواں کیتا پیا سی۔ ننجو نے مینوں وی کھچّ لیا سی۔ میں سر 'تے چنی دی پگّ بنہی۔
'سبھناں نے پیتی تپکا تپکا، کالے نے پیتی باٹے نال۔
چڑھ گئی او چھراٹے نال، چڑھ گئی او....................۔'
میں اجے شرابی دے سوانگ دی نقل اتارن لئی بولی چکی ہی سی۔ ستا میرے مہرے کھڑھا سی۔ لال اکھاں.........۔ اکھاں وچوں انگیار ڈگن۔ میرا اوہدیاں اکھاں ولّ مڑ دیکھن دا ہیا نہیں پیا۔ گھر نوں بھجّ لئی سی۔ دوڑھدی دی میری چنننی وی اتھے رہِ گئی سی۔ بھرا تاں اوہ میرا سی۔ پر بیہی دیاں ساریاں کڑیاں اہتوں ڈردیاں سن۔
"جاہ، شہروں پزا لیا۔ دو کو برگر وی فڑ لیائیں۔ بھوآ تیری نوں لنچ کرائیے۔"بملا نے پنج سو دا نوٹ منڈے دے ہتھ 'تے رکھیا سی۔
روپا موٹر سائکل لے کے اڈّ گیا سی۔ لبھو رسوئی 'چ گئی، منہ پونجھدی ساڈے کول آ کے بیٹھ گئی۔ موبائل فون کناں نوں لا لیا۔ ٹونیہارن وی اداں ہی کردی ہوؤُ؟ جے میری رمی اداں کرے۔ ستا تاں ہن.............۔ میریاں اکھاں بھر آئیاں سن۔ پر میں اوہناں نوں پتہ نہ لگن دتا۔ سگوں بملا دے ہاسیاں وچّ شامل ہون دی کوشش کردی رہی۔ اوہ غسل خانا دکھاؤن لے تری سی۔
"ایہہ رجو دا واش-روم آ۔آہ اپروں ریننگ واٹر ڈگدا۔ سائیڈ توں مشاج واٹر آ۔ آہ.....۔ آہ.....۔ باقی تناں دے وی اداں دے بناؤنے آ۔"
میں اوہدی بولی توں حیران ہوئی سی۔ اوہنوں پوناہاری نہیں سی کہنا آؤندا۔ ہیمے ویرے نے شاہتلائی بابا پوناہاری کہا-کہا کے ٹلّ لا لیا سی۔ بھائی، پیسہ آؤن نال سبھّ کش آ جاندا۔ ہن دیکھ لؤ، ادھی انگریزی بولدی اے تے ادھی پنجابی۔ اکلے-اکلے میمبر کول بیڈ روم آ۔ دو کاراں کھڑھیاں۔
"او ڈیئر روپ، آئی ایم ہنگری.........ہری اپّ۔"لبھو نے موبائیل 'تے ہی رولا پا لیا سی۔
روپا پزا تے برگر لے آیا سی۔........ میرے اندر نہ لنگھن۔ ریشے جہے....... تاراں جہیاں توں کچیان آوے۔
دسّ بھلا پزے تے کوک دا کی میل۔ چاہ جاں دودھ نال تاں اداں دی چیز کھادھی جا سکدی آ۔ میں کوک پین توں ڈراں۔ منڈا کڑی بیئر دے گلاس بھر-بھر پین لگے ہوئے۔ تنوں جنے اک دوجے توں کھوہ-کھوہ کے کھان۔ سوس نال لبڑیاں انگلیاں وی چٹی جان۔
کھان پین توں وہلے ہوئے۔ میں اصل مدعے 'تے آئی۔ روپا اپنے بیڈ روم 'چ گیا۔ سیٹ لیا کے میرے ہتھ 'تے رکھ دتا۔
"بھوآ جی، ایہدی سم پین والی آ۔ الجیت نوں کیہو کہ پوا لئے۔"
میں سارے ٹبر نوں اسیساں دندی اپنے گھر وڑی سی۔ بیجی نے روٹی لاہی سی۔ میں آپ کھادھی تے باؤ جی نوں کھوا کے تر پئی۔ شام نوں کھٹکڑ کلاں پجی سی۔ رمی دا پیو ٹلی ہویا بیٹھا سی۔ الجیت موبائل لے کے شہر جا وڑیا۔ نھیرے ہوئے مڑیا سی۔ کدے کسے نوں گھنٹی مار دیا کرے۔ کدے کسے نوں۔ میسیز بھیجی جاوے۔ کتھے جم پئی میرے گھر باندر اولاد۔ رمی مینوں بتھیرا کہندی رہی......ایہنوں پڑھن کالج نہ لاؤ۔ بارہویں تاں نقل مار کے کر گیا۔ کالج جا کے پھوک نکل گئی۔ سڑے موبائلاں جوگا رہِ گیا۔ دن ہووے رات ہووے، ایہدے کناں نوں موبائل لگا ہوؤُ۔ بھانجے توں بھرتی وی نہیں کرا ہویا۔ اوہ وی کی کرے۔ کہڑا کوئی نوکری نکلی آ۔ ہار کے رمی نے آئی. ٹی. آئی. کرن لایا ۔
میری کڑی بیبی آ۔ اپنی پڑھائی دا خرچہ آپ کردی آ۔ ٹیوشن پڑھاؤندی آ سکول دے بچیاں نوں۔ جہڑے پنج-ستّ نیانے کنیڈا امریکہ والیاں دے آ۔ اوہناں توں پیسے لیندی اے۔ غریباں دے نیانیاں نوں مفت پڑھاؤندی آ۔ اوہناں نوں بھگت سنگھ تے سکھدیو ہراں دے کتابچے پڑھاؤندی آ۔ اپنی پڑھائی دا وی خیال رکھدی آ۔ اہنے ایتکیں بی اے کر جانی آ۔ اگانھ کجھ سجھدا نہیں۔ کی کریئے؟........... سرکار کوئی نوکری وی نہیں دندی۔ پرائیویٹ کمپنیاں والے بتھیرے دگڑ-دگڑ کری پھردے آ۔ جوان کڑیاں منڈیاں نوں گھراں وچّ سامان ویچن لئی تور دندے آ۔ ساڈی زندگی لگّ گئی نیانیاں نوں پڑھاؤندیاں۔ ایہہ مر جانے................۔ دفتراں وچّ ہزار دو ہزار رپیاں 'تے رکھ لیندے آ۔ سارا خون چوس لیندے نے۔
ہن آہ کڑی دن رات کتاباں نال متھا ماردی آ۔ ایہدیاں جماعتاں خوہ 'چ گئیاں۔میں تاں آہ فگواڑے والے پروگرام توں پہلاں ای بملا دی منّ لئی آ۔ میں وی دھی نوں کینیڈا، امریکہ، انگلینڈ بھیجن دے سفنے لین لگی ہاں۔............پھیر ایہنوں پڑھاؤنا ضروری سی؟ لبھو تے رجو دسویں نہیں ٹپیاں۔ منڈے اتھے تکّ وی نہیں پہنچے۔.....چل روٹی تاں چجدی کھاندے آ۔ چنگا پہندے آ۔ نیانے ترسدے تاں نہیں۔ جے رمی منّ جاوے۔ سارے دھونے دھوتے جان۔
میں گھبرائی ہوئی اندر وڑی ہاں۔ چہرے 'تے مسکراہٹ لیاؤندی آں۔ دھی نوں کلاوے وچّ لے کے متھا چمدی آں۔ ایہہ میرے ولّ حیرانی نال دیکھن لگّ پئی ہے۔ میریاں بانہاں وچّ بملا جنی جان نہیں۔ میں ایہدے نانکیاں دیاں گلاں چھیڑ کے بہہ گئی۔
بھارٹے وچّ ساڈے پنج گھر سن۔ پہلاں تاں ہو سکدے-سارے لاگی تھتھی ہون۔ جد میں ہوش سمبھالی، میرے باؤ جی نلکے لاؤن دا کم کردے سی۔ بیجی چار-پنج گھراں دا خوشی-گمیں موقعے کم کر آؤندی سی۔ کم وی سنیہا دین دا کردی۔ اوہنے نہ کدے بھانڈے مانجے۔ نہ کوئی ہور کم۔ گوگلے، سیرنی، لڈو، بھاجی ونڈ آؤندی سی۔ بعد وچّ جد ستے نے فوٹوگرافر تے مووی میکر دی دوکان پا لئی، اوہ کم وی چھڈّ دتے۔ شاید بیجی نہ وی چھڈدی۔ پر ستے دی اڑی اگے کیہدا زور؟ کہندا اپنا کماوانگے تے اپنا کھاوانگے۔ بیجی نے کچھّ کہنا تاں اگوں بول پینا..
"تہانوں کم کرن دا کشّ ملدا؟ جوٹھ تے اتار.........۔ ایہو گلاں تہانوں ساری عمر اٹھن نہیں دندیاں۔ سانوں ہین بھاونا دا شکار بناؤندیاں۔ ایہناں گلاں کرکے اسیں اگلیاں دے برابر نہیں کھڑ سکدے۔ لڑنا تاں دور دی گلّ رہی۔"
اوہنوں بحث وچّ کوئی جت نہیں سکدا سی۔ اوہنے بڑا سوہنا گھر چلا لیا سی۔ میرا ویاہ کیتا۔ کہندا اپنا بعد 'چ کراؤنا۔ تاں کی ہویا، جے کڑی چھوٹی آ۔ بسّ اک گلوں دھوکھا کھا گیا۔ جہڑا بسیالے والے پھپھڑ دے بہکاوے وچّ آ کے، مینوں شرابی دے گل لا دتا۔ پھپھڑ دی اتھے کھٹکڑ کلاں رشتیساری سی۔ اوہنے میرا رشتہ کرایا سی۔ رمی دا ڈیڈی دو سال کویت لا کے آیا سی۔ کہندے سی ویاہ کروا کے چلا جاؤگا۔ اج جاندا۔ اتھے گلیاں سڑکاں وچّ کھنگھورے ماردا پھردا۔ جھوٹھ دیاں پنڈاں۔ بنی پھردا راج مستری۔ ٹھیکے دار کہا کے ہبدا۔
رمی چڑ گئی آ۔ پیو دا ناں لے کے نہیں راضی۔ بھکھا مردا مر جائے۔ روٹی نہیں دندی۔ کدے پانی دا گلاس نہیں پھڑاؤندی۔ بھاویں ولکدا روھے۔ آکھوگی__
"جے ساڈے نالوں شراباں چنگیاں، سانوں جمن دی کی لوڑ سی۔"
. ایہہ تاں کلہنی بھرا دے کپڑے نہیں دھوندی۔ میں پھگواڑے ویاہ 'تے جان ویلے نلکے مہرے کپڑے بھیںء گئی۔ ایہنوں دھون لئی کہہ گئی۔ کلھ واپس مڑی تاں اویں دے اویں پئے سن، جداں رکھ کے گئی سی۔ میں بولی تاں مینوں پے گئی سی__
"کوئی پینٹ قمیض ہیگی، جہدے وچوں مشک نہ آؤندا ہووے۔ اک جیب 'چ ہتھ مارو، تمباکو نکلو۔ دوجی 'چ مارو بیڑیاں نکلو۔"
اہنے تاں ٹونہارن دے ڈانس دا سواد مار دتا سی۔ پر میں ایہدیاں گلاں ولّ دھیان نہیں دتا سی۔ ایہنوں کون متّ دیوے۔ میں تاں عمر کٹّ لئی۔ ایہدا کی بنو۔ پتہ نہیں اگیوں کداں دے ٹکرنے آ۔ ایہدی جون سدھارن لئی وار-وار بملا دیاں گلاں سناؤندی آں۔ ایہہ تے ہن تھنّ وٹا بن کے بہہ گئی۔ چلو، ہن میں ایہدے پیو تے الجیت دا ناں نہیں لیندی۔ ایہدے مامے ستے دیاں بھاویں سارا دن گلاں کری جاوو۔ پھیر نہیں رجدی۔ اوہدے ورگیاں عادتاں۔ کہوگی__
"پڑھانگے، کچھّ کراںگے........۔"
"کی کرینگی؟"
بھگت سنگھ، راجگرو تے سکھدیو دی فوٹو ولّ انگلی کر دیویگی۔
باہر چمیلی دے پھلاں دا بوٹا لایا ہویا۔ اتھوں پھلّ لے آؤ۔ سکھدیو دی فوٹو مہرے رکھ دیندی ہے۔
"توں وی سانوں گھٹّ پیارا نہیں، ویر سکھدیو۔"
ایہہ جنے موہ نال ستے نوں ماما کہندی آ، انے موہ نال سکھدیو نوں ویر کہندی آ۔ میرا چتّ کردا - ایہہ سکھدیو نوں وی ماما کہے۔ سوچ کے چپّ کر جاندی آں۔ ایہدیاں ایہناں گلاں توں تاں ڈردی آں۔ ستا ویر وی اس طرحاں کردا ہندا سی۔ پر بنیاں کی؟ ستیا.......۔ میرا ہاؤنکا نکل گیا ہے۔ ایہہ مینوں ٹٹّ کے پئی ہے۔ ایہدے بھانے میں بملا دے گھر دی سرگی کرکے ہاؤنکا لیا ہے۔ لے اوہناں دی سن لوے۔ ویلے ویلے دی گلّ آ۔
مے نیانی سی، جدوں ہیمے ویر دا بملا نال ویاہ ہویا۔ ساڈی اوہناں نال کندھ سانجھی سی۔ رامی تائی نے دانے بھننے ۔ ہیمے ویر نے جھلکا پاؤنا۔ سادھو تائے نے بالن لین ترے رہنا۔ چھوٹی ہندی کھوری تاں میں وی کئی وار اوہناں نال لے کے آئی ۔ وڈی ہوئی تاں ستے دیاں اکھاں لال ہون لگّ پئیاں سن۔ بملا بھابی کئی گھراں دا کم کردی سی۔ ایہدے ہتھ کالے پیلے ہندے۔ ۔ بیائیاں پاٹیاں ہندیاں۔ کم نے کملی کیتی ہندی۔ کوئی سدھّ-بدھ نہ ہندی۔ ہیما ویرا چار دن حلوائی نال لا کے دو مہینے گھر بیٹھا رہندا۔
میرے ساہمنے اس ویلے دی تے اج دی بملا آ۔ ایہناں کول اک کوٹھا سی۔ ایہناں دا ویاہ ہویا تاں تائی رامی تے تائے سادھو نوں مجھّ والے کمرے وچّ سونا پے گیا سی۔ ایہناں دے گھر مسیں اک ڈنگ دی روٹی پکدی ہونی آ۔ ادھرو اودھروں کھا آؤنی۔ بملا بھابی دا دوپیہرا ساڈے گھر ہندا سی۔ ایہدے چار نیانے ہوئے۔ پہلاں لبھو ہوئی۔ رجو ویلے کڑیاں توں رجّ گئے۔ پھیر کندا تے روپا ہوئے۔ چارے نیانے ساڈے گھر پلے آ۔ تائی تایا چھیتی مکّ گئے سن۔ ایہناں دے نیانے بیجی سامبھدی۔ ایہہ آپ گھراں وچّ کم کرن چلے جاندی۔ باؤ جی نے شہروں چیزاں لیا-لیا کے کھوانیاں۔ بیجی نے گھر دے کماں وچّ جٹّ جانا۔ میں بچے سانبھ لینے۔ وڈے تناں نوں بیٹھنا، رڑنا، ترنا....... کھواؤنا میں سکھیا۔
رمی دا میریاں گلاں ولّ دھیان گھٹّ ہے۔ ہوں ہاں کری جاندی ہے۔ کتاب دے پنے پلٹائی جاندی آ۔ جاں تاں ایہنوں میریاں گلاں دا یقین نہیں۔ جاں پھیر میری سمجھ 'تے سوچدی ہوؤُ۔ آخر ستے دی بھانجی آ۔ میں ایہنوں ہن دی بملا تے لے کے آؤنا چاہندی آں۔ ایہہ ستے دے قتل نوں لے کے بہہ گئی آ۔
"مماں، اس رات کی - کی ہویا سی۔"
میں ایہنوں ایہہ گھٹنا کنی وار دسّ چکی آں۔ پتہ نہیں ایہہ کیوں وار-وار پچھدی آ۔ ایہنوں پھیر دسنا پینا۔ ایہہ کہڑا کھہڑا چھڈن والی آ۔میں تے چاہندی آں ایہہ کسے طرحاں لبھو تے رجو.....۔
اس دن برادری نے چھپڑ 'چ بیڑا چھڈآ سی۔ رات نوں سال کروایا سی۔ جس پاسے کڑیاں بڑیاں بیٹھیاں سن۔ اس پاسے اجائب سنہہ ہندل دا نندی اپنی ڈھانی لے کے کھڑ گیا سی۔ سارے دارو نال رجے پئے سن۔ ستا اس گلوں اوکھا سی، کہ اوہ کڑیاں والے پاسے کیوں کھڑے آ۔ اوہ کڑیاں نال شرارت کرنی چاہندے سن۔ پھیر اوہ نچاراں نوں سدّ-سدّ کے بیلاں کرواؤن لگّ پئے۔ پربندھکی کمیٹی نے اک-دو وار روکے وی۔ اوہ کتے منن والیاں جنساں سن۔ اگلے ہوئے وڈیاں گھراں دے کاکے۔ اوہناں ستے نوں گالھ کڈھ دتی سی ۔
ستے دیاں اکھاں وچّ لہو اتر آیا سی۔ اوہنے نندی نوں دھکہ ماریا۔ نندی دے نال دے نے ستے دے سر وچّ گنڈاسی.....۔ رولا پے گیا سی۔ پھیر نہیں کجھ پتہ لگیا۔ ہسپتال تیئے دن....۔ اوہنے بچّ جانا سی پر ڈاکٹر وی اناں نال......۔ اوہنے آخری ساہ لیا ، اوہدیاں اکھاں کھلیاں سن۔ سرخ لال.......۔
میرے سریر وچّ بھورا جان نہیں رہی۔۔ جھوٹھا پیندا جاندا۔ جدن دا اوہ مکیا، بیجی تے باؤ جی جمع ای رہِ گئے۔ میں پتہ نی کداں تری پھردی آ۔ میں رمی ولّ دیکھدی ہاں۔ ایہدیاں اکھاں وچّ لالی آ، ایہہ اک ٹکّ کندھ ولّ دیکھ رہی ہے۔ ساہمنے کندھ 'تے بھگت سنگھ، سرابھے تے گدریاں دیاں فوٹو ہن۔ دسّ بھلا ایہہ ایہناں دی ریس کر لؤ۔ ایہہ سارے زمیناں زائداداں والے سن۔ اسیں کمی کمیناں نے سرکار نال کی ٹکر لینی ہوئی۔ رجو تے لبھو ہنی وی کڑیاں آ۔ میں ایہنوں اوہناں دے کمرے دکھا کے لیائی۔ ایشوریا رائے، کاجول، قرینہ..... پتہ نہیں کہدے-کہدے پوسٹر لائی پھردیاں ہن۔ پھیر اوہناں ورگے اپنے وی پوسٹر بنائے ہوئے ہن۔ موہروں بٹن کھلھے ہوئے تے......۔
ایہہ اوہناں دے گھر بولی نہ۔ اپنے نانی نانے کول جا کے لگّ پئی بھاشن کرن۔ باؤ جی وی ایہدے نال رل گئے سن۔ اوہ پہلاں ہی بھرے پیتے بیٹھے سن-
"ماڑی موٹی ستے والی انکھ کندے وچّ سی۔ اوہ اس کنجرخانے توں روکدا سی ایہناں نوں۔ اوہنوں اٹلی بھیج کے اوہدا پھاہا وڈھّ دتا۔"
پھیر اس ہونکا لیا سی۔
"ستے نوں نندی ہریں اک وار ماریا سی۔ ایہہ ٹبر اوہنوں روز قتل کردا ۔"
میں بھارٹے جاندی ضرور آں۔ پر میری روح نہیں بھجدی۔ اس پنڈ وچّ ستا نہیں دسدا۔ کھٹکڑ کلاں ستا گھٹو-گھٹو موجود تاں رہندا اے۔ مینوں رمی ولّ دیکھ کے، کندھاں تے لگیاں فوٹو دیکھ کے لگدا ستا مویا نہیں۔ میری دھی وچّ ستے والی کنی آ۔ سکھدیو نال رجّ کے موہ کردی اے۔ ویہڑے وچّ لائے چمیلی دے پھلاں دا پورا دھیان رکھدی ہے۔ اکھیگی__
"ویر سکھدیو نوں چمیلی دے پھلّ بہت پسند سن۔ ایہہ سدا بہار پھلّ ہے۔ چووی گھنٹے مٹھی-مٹھی سگندھ چھڈدے آ۔ جویں پھانسی لگن توں بعد وی سکھدیو ویر دی وچاردھارا سگندھ پھیلا رہی اے۔"
ستے دے نال اک کچ داڑھی والا بھائی گھر آؤندا ہندا سی۔ اوہدے نال اک سوہنی جہی زنانی ہندی آ۔ اوہدا ناں چیتنا ہے۔۔ رمی اوہناں نال تری پھردی اے۔ ستے دے قتل توں بعد میں ٹٹّ گئی سی۔ ادوں اوہناں مینوں سامبھیا سی۔ اوہنیں مینوں تکڑی کیتا سی۔ اوہناں دے آکھے لگّ کے میں وی ستے دے راہ ترن دا فیصلہ کیتا سی۔ میں پنڈوں ستے دیاں کتاباں چکّ لیائی سی۔ اوہ دونوں گھر آؤندے۔ پرچہ دے جاندے تے ہور کتاباں دے جاندے۔ رمی دے پیو نوں مرد جات بہتی بھاؤندی نہیں۔ میرے 'تے کئی روکاں لگّ گئیاں سن۔ پھیر میں گھر دے کھلجگن وچّ الجھ کے رہِ گئی سی۔ ہن رمی اوہناں نال دھرنیاں مزاہریا تے جاندی اے۔ اپنے کالج دی سٹوڈینٹ یونین دی لیڈر ہے۔ پنڈ بتّ 'تے شہیدی دن مناؤن لئی مہرے ہندی اے۔ مزدوراں دے بجلی بلّ معاف کراؤن لئی گھول چل رہا اے۔ اتھے تاں مینوں وی لے جاندی اے۔ مینوں سکھدیو ہراں دی سیاست سمجھاؤن لگّ پیندی آ۔اوہ رجو تے لبھو وی کسے دیاں کڑیاں آ۔ جہڑیاں لوکاں نوں انگلیاں تے نچائی پھردیاں ہن۔
ساڈے پنڈ والا ریول سنگھ سندھو دا پریوار منڈے دا ویاہ کرن انگلینڈ توں آیا ہویا سی۔ میرے سہرے اوہناں دے لاگی رہے آ۔ ویاہ 'تے سانوں وی سدا سی۔ رمی جان لئی منی نہ۔ میں پیلیس وچّ پارٹی کھان چلی گئی۔ پیلیس دے اندر منڈے ٹہکے لاؤن -
"ہائے اوئے! راضی راجدیپ تے پریتی لوپریت نوں لیاؤ۔"
سٹیج سکتر وی کڑیاں دیاں صفتاں دے پل بنھیں جاوے۔ ننتیاں پائی کھڑے منڈے سیٹیاں مارن لگّ پئے۔ اوہناں توں ہور انتظار نہیں سی ہو رہی۔ اوہ شراب دے گلاس اپر نوں چکدے، آوازاں کسدے۔ سٹیج سکتر نے جھٹّ چار کڑیاں سٹیج تے لے آؤندیاں۔ اوہناں دے سریر گیت دے بولاں تے تھرکن لگّ پئے۔ منڈیاں دیاں سیٹیاں تے مگھے ہور اچے ہو گئے۔ کڑیاں نچّ سوہنا رہیاں سن۔ سارے حالَ وچّ دھمال پے رہی سی۔ چارے کڑیاں ہرنیاں ورگیاں۔ موٹیاں-موٹیاں اکھاں وچلے اشاریاں نے کی منڈے تے کی بڈھے.......سبھّ کملے کر دتے سن۔ تکھے بھروٹے تے آئی شیڈو والیاں اکھاں 'چوں نشہ کردا پیا سی۔ والاں دے سٹائیل توں اوہناں نڈھیاں دیاں صورتاں پچھانیاں نہیں جا رہیاں سن۔
اوہناں وچوں جہڑا چہرہ زیادہ کھچّ پاؤندا۔ اہتے رمی دا چہرہ لا دندی۔ پر جلدی میرا سپنا ٹٹّ جاندا۔ میری کڑی انے جوگی کتھوں۔جنا اوہناں نے میکئپّ کیتا ہویا سی، ایہہ کر لؤ؟ اہنے کدے نیل پالش نی لایا۔ نکّ تاں کی کنّ نہیں بنن دتے۔ کوئی چھلا، چوڑی جاں گانی نہیں پائی۔ بیوٹی پارلراں نوں نفرت کردی آ۔ ایہدے کولنو سکھدیو دے کپڑیاں دا پچھ لوو۔ دسّ دیویگی۔ انقلابی دل دے میمبراں دی ڈریسّ پچھ لؤ، اوہ دسّ دیویگی۔ ایہدے اندر تاں کچّ داڑی والے دے نال دی چیتنا وڑی ہوئی آ۔
چوہاں کڑیاں دی کھچّ منموہنی سی ۔ اپرلا پورشن ضرور ننگا سی۔ ہر گیت 'تے ڈریسّ بدلدیاں۔ منڈے بڈھے سبھّ جھوم رہے سن۔ اک ہتھ وچّ گلاسی تے دوجے ہتھ وچّ نوٹ۔ نوٹ تے نوٹ باری جان۔ تھدیاں دیاں تھدیاں کھلاری جان۔
چھ اچے لمے گبھرو بھنگڑے دے جوہر دکھا رہے سن۔ پگاں دے ترلیاں تے داہڑیاں دی شان وکھری سی۔ دو تاں سندھوآں دی رشتے داری وچوں سی۔ کڑیاں منڈیاں دے کرتوّ دیکھن والے سن۔ بے-پرواہ......۔ بے حدّ صلاحون یوگ اداکاری۔ کدے کڑیاں منڈے اک دوجے دیاں باہاں وچّ باہاں پا لیا کرن۔ کدے کلاوے وچّ لے لیا کرن۔ کدے منڈے کڑیا نوں چکّ کے گھنیڑی چڑھا لیا کرن۔ میرے کول کلجیت آ بیٹھی سی۔ ریول سنہہ ہناں دے وچوں ای آ۔ پروہنے نے چھڈّ دتی سی۔ ہن کئی سالاں دی پیکی رہندی اے۔ مینوں کڑیاں منڈیاں وچّ کھبھی دیکھ بولی-
"سارے تاں پیسے ایہناں چونہ نے لٹّ کے لجانے آ۔ چھیاں منڈیاں دے پلے تاں ہتھ لا لینا ای پینا آ۔"
سٹیج سکتر راضی راجدیپ تے پریتی لوپریت دے ناں تے لوکاں دیاں جیباں وچوں پیسے کڈھائی جاندا سی۔ کڑیاں نے کوئی قصر وی نہیں چھڈی سی۔ مینوں اداں لگے ضداں کتے دیکھیاں ہن۔ میں باتھروم کرن گئی پردے پچھے جھاتی مار بیٹھی۔ منہ دھو کے ہٹیاں سن۔
"پھوئٹ گدوتاں دے۔ ایہہ تاں لبھو رجو آ۔ لگدیاں راضی راجدیپ تے پریتی لوپریت دیاں۔"میرے مونہو گالھ نکلدی- نکلدی رہِ گئی۔
اداں میں اپنیاں کڑیاں دیکھ کے خوش وی ہوئی سی۔ حب کے ملی سی۔ ایہناں تے ہندی رپیاں دی ورکھا دیکھ کے سڑی سی۔ اوہناں دی کوٹھی تے اپنے گھر بارے سوچ-سوچ کملی ہو گئی سی۔ موٹی کلجیت کھان توں نہ ہٹے۔ کدے چکن تے کدے مچھی والے پکوڑے، کدے....۔ میرے اندر پکوڑے نہ لنگھن۔ اندر جا کے پھلن لگّ پئے۔
میں ایہہ گلاں رمی نال کرنا چاہندی آں۔ ایہہ اپنا من بنا لئے۔ ساڈے وی پار اتارے ہو جان۔ اوہناں دی سفلتا دیاں گلاں چھیڑ کے بہہ گئی ہاں۔
دوناں کڑیاں نے محنت بڑی کیتی۔ پنج-چھ سال آرکیسٹے والیاں نال رہیاں۔ جدوں آرکیسٹے والیاں خلاف گلاں ہون لگیاں، ایہناں کلچرل گروپ بنا لیا۔ اوہ وی اپنا۔ ایہنیں سبھّ کجھ کیتا۔ دن رات سٹیجاں تے اک کیتا۔ اپنے سریر نوں توڑیا۔ کردیاں وی کی۔ ہن کہڑے کم رہِ گئے ؟ میرج پیلیس والیاں نے پتہ نہیں کنیاں دے ڈھڈّ تے لتّ ماری تے کنیاں نوں روٹی دتی۔ اگلیاں نے ڈٹّ کے محنت کیتی۔ کندے نوں اٹلی بھیجیا۔ روپے نوں اڈجسٹ کیتا۔ ہن گروپ دا انچارج بنایا ہویا آ۔ کوٹھی بنائی۔ ماں-باپ نوں راج بٹھایا۔ ہن بملا دے کھانابدوشی دے دن لدّ گئے۔اداں دیاں دھیاں ربّ سبھّ نوں دیوے۔ ربّ نے روپ وی دب کے دتا۔
"ممی، اپنا پنڈ بھگت سنگھ دا اے۔ بھگت سنگھ بارے جاں ساتھیاں بارے کجھ پتہ ؟ اناں دی وچاردھارا جاں قربانی ؟"
لؤ، ہور سن لؤ۔ میں ایہدے نال کہڑیاں گلاں کرنیاں چاہندی آ تے ایہہ....۔
"انقلابی دل نے لوٹو راج پربندھ دا خاتمہ کرکے، کرتیاں دا راج پربندھ ستھاپت کرن دا نعرہ دتا۔ دھرم نرپکھّ راج جہدے وچّ جات پات نوں لوئی تھاں نہیں۔"
ایہہ کڑی اپنے مامے وانگوں کملیاں ماری جاندی آ۔ ایہنوں اپنے گھر دا نرک نہیں دسدا۔ ایہنوں بوہیوں اٹھاؤن دی چنتا ہے۔ منڈیاں والیاں پتہ کڈے-کڈے منہ اڈے ہوئے ہن۔ جے ایہہ منّ جاوے۔ سارے ٹبر دے دھونے دھوتے جان۔ بملا نے ذمہ واری لئی آ ۔ اوہ وی ماں آ۔ اوہدا جگرا دیکھو۔ اکلیاں کڑیاں نوں رات براتے پتہ نہیں کتھے-کتھے توری رکھدی آ۔
تے کلجیت........۔
اوہ وی جاندی آ۔ زمیناں جائداداں دی مالک آ۔ میرے نال گلّ کر لیندی آ۔ پہلاں تاں ادھر ادھر دیاں ہی ماردی رہندی سی۔ جلدی بجھارتاں وچوں باہر نکل آئی۔
"آجیا کر۔ چار پیسے بندے آ۔ چار دن سکھ دے کٹّ لؤ۔ کاہنوں چھوٹیاں-چھوٹیاں چیزاں لئی ترسی جانا۔"
میں اسدی پوری گلّ سنی نہیں سی۔ گاہے-بگاہے ملن لگی۔ کڑیاں سپلائی کردی ہے۔
"تیرے میرے ورگیاں دا تاں دو-تنّ سو ملنا۔ لوپریت تے راجدیپ ورگیاں تاں نائیٹ دا دو-دو ہزار لیندیاں۔ جے باہرلی سامی مل جائے۔ پھیر تاں پوں باراں۔"
لبھو تے رجو دا سن کے میرا منہ کھلھا رہِ گیا سی۔ میرا من منیاں نہیں سی۔ اینیاں سوہنیاں کڑیاں۔ اتوں کمال دیاں ڈانسراں۔
"ڈھکی رہِ۔ ویاہ پارٹیاں سارا سال ہندے آ؟ تہانوں باندر جات نوں کون عقل دیوے۔ ایہہ گدھے، بھنگڑے، آرکیسٹے، سبھیاچارک پروگرام تاں بہانے اے۔ اگلے پارٹی 'چوں ملّ پا کے لے جاندے آ۔ ہنے کراں فون؟"
کلجیت نے جھٹّ موبائل فون کڈھ کے رجو نوں لا لیا سی۔ اوہناں دیاں گلاں سن کے وی مینوں چین نہیں آیا سی۔ دوجا گھروں اکی ہوئی سی۔ بھارٹے جا کے ساہ لیا سی۔
ایہہ گلّ میں ڈردی-ڈردی نے بملا نال کیتی۔ اوہ کھڑکھڑا کے ہسّ پئی سی۔
"نیں، تارو۔ چھڈّ پرھاں۔"اوہنے میرا ہتھ پلوسیا سی، پھیر مینوں رسوئی وچّ لے وڑی۔ دو گلاس چکے۔ سکربر نال وم لایا۔ لشکا کے میرے مہرے رکھ دتے۔ میں سمجھی نہ، میرے ہتھ پھڑا دتے۔
"جدوں میریاں دھیاں کم توں آؤندیاں، میں ایہہ کنگنی والے گلاس دودھ دے بھر کے پلاندی آں۔ ہن تاں بیئرر توں ارے گلّ نہیں کردیاں۔"
رجو تے لبھو وی آ گئیاں سن۔ چینڈھ لا کے دودھ پی گئیاں۔ میں رات مڑنا چاہندی سی۔ بملا نے مڑن نہیں دتا سی۔ رات وی اپنے کول پا لیا۔ ساری رات گلاں کردیاں رہیاں، کداں کڑیاں نے بجنیسّ سیٹ کیتا۔ اوہ سارے گرمنتر مینوں وی دسدی رہی۔ رمی بارے من بنا کے اتھوں تری سی۔ بیجی تے باؤ جی کول بہتا سماں ٹھہری نہیں سی۔ شہر تکّ میرے اندر اتھل-پتھل ہندی رہی۔ گلاس لین بازار وی چلے گئی۔ میرے توں گلاس کھرید نہیں ہویا سی۔ ستے دیاں اکھاں دی لالی میرا پچھا کر رہی سی۔ میں دبدھا وچّ فسی گھر نوں مڑ آئی سی۔
اس دن توں میں ماحول بناؤن وچّ لگی ہوئی آں۔ رمی نوں ویاہ پارٹیاں تے لجان لئی زور پاؤندی آں۔ ایہہ نہیں جاندی۔ ایہدے نانے دی طبیعت ٹھیک نہیں رہندی۔میں ایہنوں ایہدے نانکے لے کے تری رہندی آں۔ بہانہ تاں باؤ جی تے بیجی دی دوائی لین دا ہندا اے جاں ستے نال جڑیاں چیزاں دکھاؤن دا۔ پر میرا نشانہ ایہنوں بملا دے گھر لجانا ہندا ہے۔ اوہدی کوٹھی.......... کاراں دکھاؤندی آں۔ ریننگ واٹر تے مساج واٹر والے واشروماں تے جھاتی مرواؤندی آں۔ بملا ایہنوں جپھی 'چ لے کے بہت چٹدی چمدی آ۔ میں وار-وار اس گھر دی چکاچوندھ ایہنوں دکھاؤندی آں۔ ایہہ مسکرا کے کہندی اے__
"مامی، بڑی ترقی کر لئی۔"
مینوں لگا جویں کیہا ہووے - ایہنوں ترقی کہندے آ۔ میں چاہنی آں - ایہہ ودھ توں ودھ سنگت رجو تے لبھو دی کرے۔ پر ایہہ اوہناں وچّ بھجدی نہیں۔ روپا ایہدے نال بڑا تیء کردا۔ اوہ ایہنوں لیاؤن جاں چھڈن جان لئی جھٹّ کار کڈھ لیندا اے۔ پر ایہہ کوئی نہ کوئی بہانہ گھڑ لیندی ہے۔ اوہدے نال کار وچّ نہیں بہندی۔ میں چاہنی آں - ایہہ کسے نہ کسے طرحاں لائن تے آ جاوے۔
پھیر سوچیا، دھی نوں کاہنوں کتے وچّ پاؤنا۔ ایہہ کہڑا ٹونیہارن آ، جہڑی سٹیج جما لؤگی۔بیگانے چھڈدے آ کتے۔ ایہہ ساری کھیڈ راتاں دی آ۔ دناں نوں کہڑا آرام کرن دندے آ۔اک گیت ختم ہندا، نالے دوجا شورو۔ ایہدے نالوں دہاڑی کرنی چنگی آ۔ اتھے بندہ ساہ لے سکدا۔ کھان-پین دا ٹائم ہندا۔ اتھے......پچھو نہ۔ جدوں سٹیج چل پئے، پھیر نہیں کشّ سجھدا۔ اگلے بانہہ توں فڑ کے لے جاندے آ۔ نوٹ وارن دے بہانے 'چ پتہ نہیں کتھے-کتھے ہتھ لاؤندے آ۔ باؤ جی دی عمر دے بڈھے وی ٹلّ ہوئیو آ چمبڑدے آ۔
ایہہ سارا سوچ کے ہی میں پچھے ہٹی۔ سوچیاں، آپ کلجیت نال چلے جایا کرونگی۔ جانا تاں میں وی نہیں سی۔ روٹی ملی جاندی سی۔ اوہ تے رمی دے ڈیڈی نے زیادہ پی لئی۔ نھیرا سی۔ ٹرکّ والا سائیکل سمیت درڑ کے سٹّ گیا۔ کھڑے پیر ویہہ ہزار روپیہ لگا۔ ریول سنہہ دے بھرا توں پھڑیا۔ اک پاسے ایہدا ڈیڈی منجے تے پیا۔ ریول سنہہ دے بھرا دے پیسے؟
میں شہر کلجیت نال چلے گئی سی۔ سوچیا اک سامی دا دو-تنّ سو روپیہ دہاڑی نالوں چنگا۔جدوں میں ہوٹل دیاں پوڑیاں چڑھن لگی، میرے پچھے ٹپّ-ٹپّ آؤن دی آواز آئی۔ ستے دی پیڑ چال لگی۔ میرے توں اگانھ نوں پیر نہ پٹّ ہون۔ سریر پسینو پسینہ ہو گیا۔ میں پیل پاوے نوں پھڑ لیا۔ اہتے دو اکھاں گڈیاں گئیاں۔ لال.......۔ میں پچھے نوں بھجّ لئی سی۔ گھر آ کے ساہ لیا سی۔ رات نوں کلجیت نے آ کے حونصلہ دتا سی۔
"تیرے اندر ستے دا ڈر بیٹھا ہویا۔ ایہنوں کڈھ دے۔ نالے ایہہ کم تیرے توں نہیں ہونا۔ ستے دیاں اکھاں تیرا پچھا نہیں چھڈن لگیاں۔ رمی توں.....۔"
ایہی صلاحَ مینوں بملا نے دتی سی۔میں کدے وی رمی بارے فیصلہ نہ کر سکی۔ ہمیشاں دچتی وچّ رہی۔ پر کل پھگواڑے والی پارٹی نے گلّ اک بنے لا دتی۔ اوہ ٹونیہارن میرے من تے چھائی پئی آ۔میں اتھوں فیصلہ کر کے تری سی۔ فیصلہ کی کرنا، کنگنی والا گلاس پھگواڑے توں خرید کے گھر مڑی سی۔
کل دا گلاس رسوئی وچّ رکھ کے بیٹھی ہاں۔ رات کوشش کیتی سی، دے نہ ہویا۔ پیو وی رجیا سی تے پتّ وی۔ دوناں نے کھورو پائی رکھیا۔ سویر دی کم نے متّ ماری ہوئی آ۔ کم توں وہلی ہوئی آں۔ دوپیہرا چڑھ آیا ہے۔ رمی مگر لگی نوں دو گھنٹے ہو گئے ہن۔ جدوں میں اصل گلّ 'تے پجدی آں، ایہہ ہور رستے تر پیندی ہے۔ بملا نے سارے ڈھنگ طریقے دسے وی سن۔
میں رمی نوں اک پارٹی 'تے لے گئی۔ سوچیا کہ لبھو تے رجو دے جوہر دکھاواں۔ ہولی-ہولی پربھاو کبولوگی۔ سٹیج شروع ہو گئی۔ جدوں پروگرام پورے جوبن 'تے پجا، ایہہ وی سٹیج تے چڑھ گئی۔
"بند کرو ایہہ کنجر خانا۔ جہنے نچنا، آء میرے نال نچو۔ اپنیاں دھیاں نال نچو۔ میں بولی پاؤندی آ۔"
ایہہ رات مینوں سپنا آیا سی۔ مینوں سمجھ نہیں لگی، ایہہ سپنا مینوں کیوں آیا۔سنن وچّ آیا کہ ایہدے نال دی چیتنا نے اک ویاہ وچّ اداں کیتی سی۔ اوہ تاں زمین والی آ۔ گھر والا نوکری کردا۔ تے ایہہ.....۔
میں رسوئی وچّ ائی ہاں۔ گلاس نوں چنگی طرحاں سواہ نال مانجیا ہے۔ ابال کے دودھ پایا ہے۔میں گلاس لے کے کمرے اندر آئی ہاں۔
"جے بھکھے مردے آں۔ تاں کی دھیاں بھیناں نوں جسم ویچن لا دیئیے ؟ سالیو! شرم کرو۔"
ایہہ ستے دی آواز لگدی ہے۔ ہیںء! فوٹواں..........ستے دیاں اکھاں وچّ لالی آ گئی لگدی ہے۔
"پھیر کہڑے کھوہ ڈگّ پئیے ؟" میرے بلھ تے ہتھ کمبن لگّ پئے آ۔
رمی دی میرے ولّ پٹھّ اے۔ اوہ کندھ تے لگیاں فوٹو صاف کر رہی ہے۔ سکھدیو دی فوٹو تے چمیلی دا پھلّ ٹنگ رہی ہے۔
"جے بھکھے تاں کی...........۔" کنیاں ہور آوازاں آؤن لگّ پئیاں ہن۔
اکھاں وچوں اتھرو ڈگے ہن ۔ میرے ہتھوں گلاس ڈگّ پیا ہے۔ دھی دے گل لگّ کے رون لگّ پئی ہاں۔
