سکھانت اینتن چیخو
ہیڈّ گارڈ نکولائی نکولائیوچ سٹچکن نے چھٹی والے اک دن لبوو گرگوریئیونا نام دی خاص عورت نوں اک ضروری گلّ لئی اپنے گھر بلایا ۔ لبوو گرگوریئیونا چالھیاں دے نیڑے تیڑے پربھاوشالی اتے دلیر عورت سی، جو لوکاں دی شادیاں دے علاوہ اجیہے سارے ضروری بندوبست کراؤن وچّ وچولگری کردی سی، جنہاں دی چرچہ سنسکاری سماج وچّ صرف پھسپھساہٹاں وچّ ہندی ہے ۔ ہمیشہ وچاراں وچّ کھویا، گمبھیر اتے ہاسے ٹھٹھے توں کوہاں دور رہن والا سٹچکن، کجھ کجھ شرماؤندا جیہا، اپنا سگار جلاندے ہوئے کہن لگا،
“تہانوں ملکے مینوں خوشی ہوئی ۔ سمون اوانووچ نے مینوں دسیا سی کہ تسیں کجھ اجیہے وشیش اتے اہم مثلیاں اتے میری مدد کر سکدی ہو، جنہاں دا سدھا سبندھ میری زندگی دیاں نجی سکھ سہولتاں نال ہے ۔ لبوو گرگوریئیونا، تسیں ویکھ ہی رہی ہو کہ میں پہلاں ہی بونجا دی عمر پار کر چکیا ہاں، اک اجیہی عمر جس وچّ بہوتیاں دی اولاد وی بھر جوان ہو چکی ہوویگی ۔ میں اک چنگے عہدے اتے کم کردا ہاں ۔ حالانکہ میرے کول بہت زیادہ جائداد نہیں ہے، لیکن پھر وی میں اک پریمکا، پتنی جاں بچیاں دی پرورش کر سکدا ہاں ۔ میں ایہہ وی دسنا چاہانگا کہ تنخواہ دے علاوہ میرے کجھ پیسے بینک وچّ وی ہن، جنہاں نوں میں اپنی سدھی سادی اتے امان دار زندگی جیندے ہوئے بچا رکھیا سی ۔ میں اک گمبھیر اتے سنجمی انسان ہاں، اتے اک سنمانجنک اتے باجابتا زندگی جیویا ہاں، جو کہ ہوراں لئی اک مثال وی ہو سکدی ہے ۔ اج جو چیز میرے کول نہیں ہے، اوہ ہے اک پروارک اپنتّ اتے اپنی پتنی ۔ میری حالت در در بھٹکدے میگیاراں(ہنگری واسی اک قبیلہ)ورگی ہے، جاں پھر ایسے کسے انسان دی ہے جو بناں کسے سکھ دے جیون کٹدا ہویا، کسے وی اجیہے شخص کولوں دور رہندا ہے جسدے نال اوہ اپنا دکھ ونڈ سکے، بیمار ہون اتے اک گلاس پانی منگ سکے ۔ اور ۔. لبوو گرگوریئیونا، میری اس طرحاں دی عرض دی اک ہور وجہ ایہہ ہے کہ شادیشدا انسان کسے غیر شادیشدا دے مقابلے سماج وچّ زیادہ قدر دا حقدار ہندا ہے ۔ میں پڑھے لکھے طبقے نال باوستا ہاں، میرے کول پیسے ہن، لیکن جیکر تسیں دوجے نظرئیے توں ویکھو، تاں اس سبھ دے باو جود، میں ہاں کی ؟ اک برہمچاری، جنھے کوئی قسم سہں کھا رکھی ہووے ۔ ایہناں ساریاں گلاں نوں دھیان وچّ رکھدے ہوئے، میں کسے لایق عورت نال ویاہ بندھن وچّ بجھن دی اپنی دلی خواہش صاف کر دینا چاہوانگا ۔ ”
“ ودھیا گلّ ہوویگی ۔ ” وچولگیر لبوو نے ہوکا جیہا بھردیاں کیہا ۔
“میں ہن اکلا ہاں، اتے اس شہر وچّ کسے نال میری جان پہچان وی نہیں ہے ۔ سارے اجنبی ہی نے، میں جا آ وی کتھے سکدا ہاں ۔ اتے کجھ کہہ-سن وی کس نال سکدا ہاں ؟ اس لئی سمون اوانووچ نے مینوں کسے اجیہے انسان دے کول جان دی صلاحَ دتی جو اس کم وچّ ماہر ہووے اتے لوکاں دے جیون وچّ خوشیاں بھرنا ہی اسدا پیشہ ہووے ۔ تے، میں تہانوں ایہہ گجارش کردا ہاں کہ تسیں میرے آؤن والے کلّ نوں سنوارن وچّ میری مدد کرو ۔ تہاڈے کول شہر دیاں ساریاں لایق لڑکیاں دی تفصیل ہے، ’تے تسیں سوکھیاں ہی میری گلّ بنا سکدی ہو . . . . ۔ ”
“ہاں، بالکل ۔ ”
“ پیؤُ، کرپا کرکے، پیؤُ . . . . ۔ ”
اپنے عادتاً انداز نال لبوو نے گلاس اپنے بلھاں نال لگایا اتے بناں پلک جھپکائے خالی کر دتا ۔
“ضرور ہو سکدا ہے، ” اسنے جواب دتا، “اتے دلہن . . . . تسیں کس طرحاں دی کڑی پسند کروگے، مِ. نکولائی نکولائیوچ ؟ ”
“میں، جو وی میری قسمت نوں منظور ہووے ۔ ”
“بالکل ٹھیک فرمایا، صحیح ہے، ایہہ قسمت دا ہی سودا ہندا ہے، لیکن پھر وی، ہر آدمی دا پسند ناپسند دا اپنا اک پیمانہ ہندا ہے ۔ کسے نوں کالے والاں والی عورت بھاؤندی ہے، تاں کسے نوں بھورے . . . . ”
اک ڈونگھا ساہ لیندے ہوئے سٹچکن نے کیہا “لبوو گرگوریئیونا، میں اک گمبھیر مجازی والا درڑھ چرتر آدمی ہاں ۔ میرے لئی خوبصورتی اتے روپ رنگ ورگیاں باہری چیزاں کداچت پرمکھتا نہیں رکھدیاں، کیونکہ، جویں تہانوں پتہ وی ہے، کہ چہرہ آخرکار کیول چہرہ ماتر ہندا ہے، اتے اک خوبصورت پتنی ہون مطلب بہت ساریاں الجھناں اتے پریشانیاں دے وسّ پینا وی ہندا ہے ۔ میرے حساب، اک عورت دا سہپن اوہ نہیں ہے جو سانوں باہروں دسدا ہے، سگوں اوہ کتے اسدے اندر چھپی چیز ہندا ہے ۔ میرا بھاوَ ہے کہ اسدا دل صاف ہونا چاہیدا ہے اتے انج ہی کجھ ہور گن ہونے چاہیدے ہن اس وچّ ۔ پیؤُ …اک ہور لؤ، پلیج، اک ہور . . . . ۔ ٹھیک تاں ایہہ وی ہووےگا جیکر اک تندرست پتنی ملے، لیکن ساتھی-بھاونا دے ساہمنے ایہہ وی کوئی اونی ضروری چیز نہیں ہوویگی : سبھ توں اہم ہے سمجھ ۔ لیکن اتھے ہی دوجی طرف، اسدے وی کجھ خاص معنے نہیں، کیونکہ جیکر اوہ زیادہ سمجھ والی نکلی تاں دماغ کجھ زیادہ ہی چلاویگی، اپنے بارے ہی سوچدی رہیگی اتے اسدے ذہن وچّ الول جلول خیال آؤندے ہی رہنگے ۔ ایہہ کوئی کہن دی گلّ تاں نہیں ہے، لیکن اجکلھ دے اس دور وچّ چنگی سکھیا دے بناں وی گلّ نہیں بنیگی، لیکن اس معاملے وچّ وی طرحاں طرحاں دی ‘پڑائی – پڑائی’. ایہہ تاں اتی اتم ہووےگا کہ تہاڈی پتنی اکٹھے پھرینچ، جرمن اتے اجہیاں ہور وی کی بھاشاواں وچّ بڑبڑ کر سکنیوگ ہووے، لیکن اس سبھ دا کی فائدہ جیکر اسنوں بٹن ٹانکن دا شعور نہیں آؤندا ؟ میں اک پڑھے لکھے طبقے نال باوستا ہاں، میں کہہ سکدا ہاں کہ پرنس کینتلن تکّ نال میری اویں ہی گل بات رہی ہے، جویں ہن تہاڈے نال ہے، لیکن میں اپنے طریقے دا سدھارن انسان ہاں ۔ مینوں اک سدھی سادی کڑی چاہیدی ہے ۔ ضروری صرف ایہہ ہے کہ اوہ مینوں ترجیح دیوے، اتے اپنی خوشیاں لئی میری شکرگزار ہووے ۔
“ ظاہر جہی گلّ ہے ۔ ”
“ٹھیک ہے پھر، تاں ہن سبھ توں ضروری مصلے اتے آؤندے ہاں . . . . مینوں کوئی امیر کڑی نہیں چاہیدی ۔ میں اجیہی کسے وی چیز دے ساہمنے نہیں جھک سکونگا جو مینوں احساس کرائے کہ میں پیسے دی وجہ نال ویاہ کر رہا ہاں ۔ میں اپنی پتنی دی کمائی روٹی نہیں کھانا چاہندا، میں چاہندا ہاں کہ اوہ میرا کمایا کھاوے، اتے اسنوں سمجھے وی ۔ لیکن ہاں، مینوں کسے غریب کڑی توں وی گریز ہے ۔ حالانکہ میں اک اصولی آدمی ہاں، اتے میں پیسے لئی نہیں، سگوں پیار لئی ویاہ کرنا چاہندا ہاں، لیکن اسدے لئی اک غریب کڑی وی نہیں چلیگی، کیونکہ، تہانوں تاں پتہ ہی ہے کہ قیمتاں کس طرحاں اسمان چھوہن لگیاں ہن، اتے پھر اگے بچے وی ہونگے ہی ۔ ”
“میں دہیز والی کڑی وی کھوج سکدی ہاں، ” لبوو گرگوریئیونا نے کیہا ۔
“پلیج، تھوڑھا ہور ڈرنک لؤ . . . . ”
دوناں دے وچّ لگبھگّ پنج منٹ تکّ چپی چھائی رہی ۔ پھر وچولگیر لبوو نے اک اباسی لئی، اتے جناب گارڈ اتے ترچھی نظر سٹدے ہوئے بولی، “ ٹھیک ہے سر ۔ ایہہ دسو بھلا کنواری کویں دی رہیگی ؟ میرے کول کجھ اجیہے سودے وی ہن ۔ اک پھرینچ اتے دوجی گریک، دوناں ہی ٹھیک ٹھاک ۔ ”
سٹچکن نے اس اتے وچار کیتا، بولیا :
“جی نہیں، دھنواد ۔ ہن، ایہہ دیکھن لئی کہ اک آسامی دے نال تہاڈی ڈیل کس طرحاں نال پوری ہندی ہے، کی میں پچھ سکدا ہاں : تسیں اپنی اسدا سیواپھل کی لووگے ؟ ”
“میں زیادہ دی عاش نہیں کردی ۔ مینوں بس اک پنجھی روبل دا نوٹ، اتے کم ہو جان اتے اک سوٹ لے دیو، میں شکرگزار ہوؤنگی تہاڈی . . . . اتے جیکر دہیز والی گلّ ہوئی، تاں معاملہ تھوڑھا وکھ ہووےگا اتے تسیں مینوں علاوہ وی کجھ دیووگے ۔ ”
سٹچکن نے دونوں ہتھ موڑے، اتے اوہناں نوں سینے نال لاؤندے ہوئے شرط اتے غور کرن لگا ۔ پھر اک ساہ بھردے ہوئے بولیا :
“انی فیس تاں بہت زیادہ ہوویگی”
“ کی کیہا، ایہہ کسے وی لحاظ نال زیادہ نہیں ہے ۔ پہلے زمانے وچّ، جدوں اس طرحاں بہت ساریاں شادیاں ہندیاں سن، تد اسیں گھٹّ رقم لیندے ساں ۔ لیکن ہن دا جہو جیہا رواج ہے، اس وچّ سانوں محنتانے دے نام اتے ملدا ہی کی ہے ؟ جیکر مینوں مہینے بھر وچّ، بناں ادھار دے وعدے دے پنجھی روبل دے دو نوٹ مل جان تاں میں اپنے آپ نوں خوش قسمت سمجھونگی ۔ اتے تہانوں تاں پتہ ہی ہے ۔ عامَ شادیاں وچّ تاں سانوں کجھ وی نہیں ملدا ۔ ”
سٹچکن نے عورت دی طرف ویکھیا اتے اچانک موڈھے چھنڈے ۔
“تہاڈا بھاوَ ہے کہ اک مہینے وچّ پنجھی روبل دے دو نوٹ پا لینا چھوٹی کمائی ہے ؟ ”
“بہت ہی چھوٹی ۔ پہلاں دے زمانے وچّ تاں اسیں کدے کدے سو روبل توں ودھ وی بنا لیندے ساں ۔ ”
“مینوں تاں احساس ہی نہیں سی کہ تہاڈے والے کم-کاج وچّ اک عورت انا اچھا کما سکدی ہے ۔ پنجاہ روبل ! ہر کسے دی کمائی انی نہیں ہندی ۔ تھوڑھی جہی ہور لؤ، تھوڑھی . . . . ”
لبوو نے گلاس نوں پلک جھپکن توں پہلاں خالی کر دتا. سٹچکن نے اسنوں سر توں پیر تکّ ویکھدا رہا ۔ پھر بولیا :
“پنجاہ روبل . . . . اک سال دے بھاوَ چھ سو روبل. . . .گلاس بھر لؤ. . . .کیوں، تہاڈی طرحاں دی کمائی نال تاں. . . .لبوو گرگوریئیونا، تسیں تاں سوکھ نال اپنے لئی کسے نوں چن سکدی ہو ۔ ”
“میرے لئی ؟ ”، لبوو گرگوریئیونا ہسن لگی، “میں تاں بڈھی ہو چکی ہاں ۔ ”
“بالکل نہیں، . . . . تسیں ہن وی کافی خوبصورت ہو، چہرہ وی بھرواں ہے، اتے دوجیاں ساریاں خوبیاں وی نے . . . . ؟ ”
لبوو آتم گورو نال پھلدی ہوئی شرماؤن لگی ۔ سٹچکن وی شرم جیہا محسوس کردے ہوئے اسدی بغل وچّ بیٹھ گیا ۔
“سچ دساں، تسیں بہت ہی آکرشک ہو ۔ جیکر تسیں کسے اجیہے شخص نال ویاہ رچاؤ، جو دھیر – گمبھیر ہون دے نال سوچ سمجھکے خرچ کرن والا ہووے، تاں اسدی تنخواہ اتے تہاڈی کمائی دے ملے جلے سہیوگ نال تسیں اک بہت ہی سکھی زندگی جی سکوگے. . . .”
“اوہ نکولائی نکولائیوچ، تسیں کس طرحاں دے وہن وچّ وہندے جا رہے ہو . . . . ”
“کیوں، میں تاں بس کہہ ہی رہا سی. . . .”
اک خاموشی پسر گئی، سٹچکن نے تیز آواز نال اپنی نکّ چھنکی، اتے لبوو اپنے لال ہو گئے چہرے توں لجا نال اس ول دیکھدیاں پچھن لگی :
“مہینے دا تہانوں کنا ملدا ہے، نکولائی نکولائیوچ ؟ ”
“کس نوں، مینوں ؟ پنجھتر روبل، ٹپس نوں نہ جوڑاں تاں . . . . اس توں علاوہ، تھوڑھا بہت اسیں مومبتیاں اتے ‘خرگوشاں’ دے ذریعے وی کما لیندے ہاں ۔ ”
“تہاڈا بھاوَ، شکار کرکے ؟ ”
“او نہیں، ‘خرگوش’ اسیں بناں ٹکٹ یاترا کرن والے مسافراں نوں کہندے ہاں ۔”
اک ہور وقفہ خاموشی دے نال گزر گیا ۔ سٹچکن نے اپنا پیر اپر چکّ لیا اتے، جویں کہ صاف سی، گھبراہٹ وچّ فرش اتے چلاؤن لگا ۔
“میں پتنی دے روپ وچّ کوئی نوجوان کڑی نہیں چاہندا، ” اسنے کیہا، “میں ادھ کھڑ عمر دا آدمی ہاں، اتے مینوں کسے اجیہی عورت دی تلاش ہے، جو کافی حد تکّ. . . .تہاڈی طرحاں دی ہووے. . . .گمبھیر اتے آتم سنمان والی. . . .اتے سریر توں بھرویں، تہاڈے ورگی. . . .”
“رحم کرو، تسیں کویں بولی جا رہے ہو، ” لبوو گرگوریئیونا اپنے کرمچی ہو گئے چہرے نوں رومال نال ڈھکدی ہوئی کھڑ کھڑ ہسن لگی ۔
“اس وچّ انا سوچن والی کہڑی گلّ ہے ؟ تیرے اندر اک اجیہی عورت ہیں جو میرے دل نوں بھا سکے، اوہ سارے گن ہن جو میرے لئی سٹیک ہون ۔ میں اک ایماندار اتے سنجمی آدمی ہاں، اتے جیکر تینوں وی پسند ہاں، تاں اس توں بہتر ہور کی ہو سکدا ہے ؟ مینوں آگیا دیؤ تہانوں اپنا ہتھ سونپن دی ! ”
لبوو گرگوریئیونا دی اکھ وچوں خوشی دا اک اتھرو تلک گیا، ہلکی جہے ہسی، اتے پرستاو سویکار کرن وجوں گلاس نال گلاس ٹکرائے ۔
“تاں ہن، ” ہون والے، خوش، پتی نے کیہا، “مینوں دسن دیؤ کہ میں تہاڈے نال کس طرحاں دے جیون دی آشا کردا ہاں، . . . . میں اک درڑھ انسان ہاں، سنجمی اتے امان دار ۔ میرے کول چیزاں دی اک نپن سمجھ ہے، میں اپنی ہون والی پتنی توں وی اویں ہی درڑتا دی آس کردا ہاں، اتے اسدی وی کہ اوہ سمجھے کہ میں اسنوں حفاظت پردان کرن والا اتے اسدے لئی دنیاں دا پہلا شخص ہاں ۔ ”
سٹچکن اک ڈونگھا ساہ لیندے ہوئے بیٹھ گیا، اتے اپنی شادیشدا زندگی اتے اک پتنی دے دائتواں بارے بے روک بولدا گیا ۔
(انوواد: چرن گلّ)
