Theh Ajmer Sidhu

تھیہ اجمیر سدھو

اج میرا ہسپتالوں آئے دا نوواں دن اے ۔ ڈاکٹر دماغ دا کینسر دسدے نے ۔ اوپریشن کرن توں بعد وی چووی پچی دن رکھی چھڈیا ۔ ویسے میں ہسپتال رہنا نئیں چاہندا سی ۔ اتھے رہن نال تاں میرا روگ ہور ودھدا سی ۔ اتھے گلاں ای آلے-دوآلے اداں دیاں لکھیاں ہوئیاں سن ۔ دل گھبرا جاندا سی ۔ میں کئی وار بھجن دی کوشش کیتی پر بھجّ نہیں ہویا ۔
مساں چھٹی ملی ۔ پر میری حالت نوں بہتا فرق نہیں پیا ۔ میں... ۔ مینوں ڈر لگی جاندے ۔ اجے تڑکے پاٹھی بولیا سی، جدوں میریاں اکھاں ساہمنے آ گیا ۔ پہلاں تاں ساری رات میرے سریر 'تے کیڑی گھمدی رہی ۔ سون نہ دتا ۔ پھڑن دی کوشش وی کیتی پر ہتھے نہیں آئی ۔...پر ایہہ شریام ساہمنے گھمی جاندا ۔
پرسوں وی بہو نے بچا لیا ۔ ایہہ تاں ڈنگ مارن لگا سی ۔ خیر... ۔ ہن تاں کندھ اتے گھمی جاندا ۔ کالا شاہ کوڈیاں اعلیٰ اے ۔ مینوں لگدی ایہہ اپنی پرانی جگہ لبھدا ۔ پہلاں اتھے بابے نانک دا کلینڈر ہندا سی ۔ اوہناں اتے فن کھلار کے چھاں کیتی ہندی سی ۔ ادوں تاں اہنے قہر کر 'تا ۔ ایہدے وچّ جان آ گئی سی ۔ سدھا میرے منجے 'تے آ چڑھیا سی ۔ رجائی 'چوں لبھیا نہیں سی ۔ میں چیکاں ماردا رہِ گیا سی ۔
بڑھا آتو کہندا سی سپاں نوں دھرتی وہل دے دندی اے ۔ نہیں تاں نربھندر نے مار دینا سی ۔ ہن پھیر کندھ توں میرے ولّ فن خلاری آؤندا ۔...ایہہ تاں نیڑے پہنچ گیا ۔ دون والے پاسے آ چڑھیا ۔ میں... ۔ میں... ۔ ایہدی جیبھ... ۔"
''نہیں... ۔"
''کی ہویا...چاچا جی ۔"
''آجا پتّ...آجا ! اج توں مینوں پھے' بچا لیا ۔ نہیں تاں ایہہ اپنا کارا کر چلیا سی... ۔ جیؤندی وسدی رہُ ۔"
ایہہ بہو بڑی چنگی اے ۔ میریاں چیکاں سن کے بھجی آئی ۔ نالے ایہنوں دیکھ کے کوڈیاں والا وی ہرن سنہہ ہو گیا ۔ ایہہ بڑی دلیر اے ۔ کئی وار ڈر وی جاندی اے ۔ ایہہ وڈے دی نونہہ اے ۔
میتوں وڈا سیوا سنہہ اے ۔ اوہنے اپنا منڈا نربھندر تاں ویاہ لیا سی ۔ بہو ولوں زمین رلدی سی ۔ اجے کڑی کوآری بیٹھی اے ۔ میرا خیال...ستائیاں نوں ڈھکن ڈہیؤ اے ۔ کڑی میرے نیڑے نیں آندی ۔ اک واری میتوں زیادہ کٹّ ہو گئی سی ۔ پتہ نہیں لگیا میرے دماغ نوں کی ہویا ۔ بسّ... ۔ ایہو جہیاں کڑیاں دیکھ کے میرا تاں سر پھٹن نوں کردے ۔...پھے' دورہ پے جاندے ۔ ہائے ! دھیاں دھیانیاں... ۔ کڈا پاپ... ۔ نہیں... ۔
ہن باہر دھپّ نکل آئی اے ۔
''چاچا جی، روٹی کھا لو' ۔" بہو روٹی لے آئی اے ۔ ٹیبل 'تے روٹی رکھ کے مڑویں پیریں اخبار وی رکھ گئی ۔ میں موٹی-موٹی خبر دیکھن لگّ پیا ہاں ۔ تیجے صفے 'تے جا کے میرا ہتھ رک گیا ہے ۔...ساہ پھلن لگّ پیا ہے ۔...کاہلی نال پڑھن لگّ پیا ہاں ۔...لچھن...بھار گھٹن لگدا ہے ۔ بخار، دست...میرا ساہ دھوکنی وانگوں چلن لگّ پیا ہے ۔
میریاں پڑپڑیاں دیاں ناڑاں ابھر آئیاں ہن ۔ لگدا پھٹ جانگیاں ۔ میں گھٹّ کے پھڑ لئیاں نے ۔ اکھاں اگے ہنیرا ہو گیا ہے ۔ زور دی کھڑاکا ہویا ہے ۔
ہن میں ٹھیک ہاں ۔ مساں شانت ہویا ۔ روٹی والا تھال پرھاں ڈگیا پیا ہے ۔ اخبار آلو مٹراں دی سبزی نال لبڑی پئی ہے ۔ بہو کچن وچّ کھڑی دیکھ رہی ہے ۔ بچاری ڈری پئی اے پر مینوں پتہ نہیں کی ہو جاندا ہے ۔ اپنے بچیاں نال... ۔ مینوں کی لوڑ اے اخبار دے ایہو جہے لیکھ پڑھن دی ۔ میں کہڑا پڑھ کے افسر لگنا ۔
''آجا دھیے ! چکّ لے بھانڈے ۔ پتہ نی دماغ نوں کی اگّ لگّ گئی ۔" میں بہو نوں اپنی حالت دسدا ہاں ۔ اوہ بھانڈے ٹینڈے چکّ کے رسوئی 'چ لے جاندی اے ۔ مڑویں پیریں پوچا وی لا دندی اے ۔ میں بہو دی دوبارہ لیاندی روٹی کھا کے اہتوں معافی منگدا ہاں ۔
''پتہ...نیں عقل 'تے کی پردہ پے گیا، دھیے ۔ میں تاں... ۔"
''روندے کیوں او چاچا جی ۔ میں تہاڈی حالت سمجھدی آں ۔ ہن تسیں ٹھیک او ۔ ڈاکٹر صاحب کہندے سی، تسیں بالکل ٹھیک او ۔ اگے نالوں دیکھو چہرے تے کنا نور آ ۔ بسّ دوائی کھائی جاؤ ۔ پھے' دیکھو ۔" بہو مینوں دلاسہ دے رہی ہے پر مینوں ایہہ جھوٹھا جھوٹھا لگدا ۔ مینوں میری زندگی دا پتے ۔
''کہڑیاں سوچاں 'چ پے 'گے چاچا جی ۔...مینوں پتے ۔ میں اجے جسپندر نوں چٹھی لکھدی ہاں ۔ اوہ تہانوں... ... ۔"
''نئیں...نئیں... ۔" میرا ساہ تیز ہو گیا ہے ۔ سر پھٹن نوں کر رہے ۔ میں منجے تے پے گیا ہاں ۔ بہو جسپندر نوں چٹھی لکھن لئی پینّ لبھن لگّ پئی ہے ۔
بہو دا سبھاء تاں ودھیا ۔ ایہدے پریوار نوں اتوادیاں نے مار دتا سی ۔ بسّ ایہو بچی سی ۔ انجھ ایہدے وچار بڑے نیک نے ۔ مینوں تھوڑھا- تھوڑھا سمجھدی اے ۔ میری سیوا پوری کردی اے ۔ میرے دکھاں دی دارو.... ۔
میں کنیڈا توں واپس آیا سی ۔ چپّ رہندا سی ۔ من بجھیا جیہا ۔ میرے دکھ نوں کوئی سمجھ نہیں رہا سی ۔ اجے مہینہ ہی ٹپیا سی ۔ جدوں اوہ گھٹنا واپر گئی ۔ مینوں آپے توں بھے آؤن لگا ۔ لوکاچاری دا ڈر مار رہا سی... ۔ جے لوکاں نوں پتہ لگّ گیا ۔ میں کسے نوں منہ دکھان جوگا نہیں رہانگا ۔ میرے اندرلے ڈر نے مینوں پاگلاں ورگا کر 'تا سی ۔
ہن تاں میں کجھ ٹھیک آں ۔ ادوں میری حالت زیادہ خراب سی ۔ مینوں کیڑیاں تے سپنیاں بہت تنگ کردیاں سن ۔ میرے پنڈے تے آ چڑھدیاں ۔ میرا دل کردا سی کہ میں چار-پنج منٹاں بعد سوٹ بدل دیاں ۔ مینوں سچم رکھنا چنگا لگدا ۔ دہاڑی دے چار پنج سوٹ بدلدا سی، دھوندا وی آپے سی ۔ عورت تاں میرے کپڑیاں نوں ہتھ نہیں لا سکدی ۔ میں تاں کمرے اندر وی نیں وڑن دندا ۔ جے آ وی جائے ۔ مینوں سارا کمرہ دھونا پیندا ۔ کئی وار تاں سارا دن کندھاں دھودیاں لنگھ جاندا تے اوہ... ۔
ادوں مینوں نیند بالکل نہیں سی آؤندی ۔ نائیا بھکھ لگدی سی ۔ بسّ جسپندر مہرے آ کھڑھدی سی ۔ اوہ تاں ہن وی پچھا نی چھڈدی ۔ ہائے اوئے میرے ڈاڈھیا ربا ۔
مینوں آپ نہیں پتہ لگدا ۔ اس متّ نوں کی ہو گیا ۔ انجھ سیوا سونہ نے میری دیکھ بھال پوری کیتی ۔ دھرمی بندہ اے ۔ نالے نال دا جمیا بھرا ۔ مینوں دو تنّ سال توں ڈاکٹراں کول لے کے پھر رہا ۔
میری بیماری کدے وی ڈاکٹراں دی سمجھ 'چ نہیں پئی ۔ بسّ... ۔ دوائیاں نال واہ واسطہ رہا ۔ مینوں بہتے ڈاکٹراں 'تے ترس وی آؤندا ۔ جدوں اوہ ادھ دیاں پتال ماردے، میرا غصہ ودھ جاندا ۔ ڈاکٹر گھنٹیاں بدھی میرے دوآلے لگے رہندے ۔ بیماری بارے پچھدے ۔ مینوں تاں آپ نہیں پتہ ۔ انجھ میری بیماری بارے چار گلاں کاؤنٹ کردیاں ہن ۔
پہلی گلّ ایہہ میں کسے نوں وی اپنے نال ٹچّ نہیں کرن دینا چاہندا ۔ اپنے سریر نوں صاف رکھنا چاہندا ہاں ۔ میرا چتّ کردے پانی وچ وڑیا رہاں ۔ بے شکّ چووی گھنٹے... ۔ بوڈی تے صابن ملی جاواں ۔ پانی پائی جاواں ۔
سیوا سونہ تے نربھندر میرے 'تے بڑا کھجھدے نے ۔ اکھے صابن ملی جاناں ۔...پانی اجائیں گوائی جاناں ۔ جدوں کوئی عورت میرے کولوں لنگھ جاندی ہے، مینوں پتہ نہیں کی ہو جاندا ہے ۔ میں نہاؤن لگّ پیندا آں ۔ پھیر مل مل کے نہاؤندا ہاں ۔
دوجی گلّ میں زنانی نوں نیڑے نہیں ڈھکن دینا چاہندا ۔ سوائے اک بہو توں... ۔ مینوں زنانیاں نال بڑی نفرت اے ۔ جان بجھّ کے میرے کول نوں آؤنگیاں ۔...اکھے چاچا جی ہن صحتَ کداں ۔ بئی چاچے توں... ۔ میرے کولوں زنانی لنگھی نہیں تے مینوں دورہ پیا نہیں ۔ مینوں بہہتیاں عورتاں دی شکل گورکھن ورگی لگدی اے ۔ ویسے اوہ گریٹ پرسنیلٹی سی پر اوہدی اوہ حالت... ۔ چیتے آؤندیاں ہی گھبراہٹ ہون لگدی ہے ۔ ہور تاں ہور... ۔ میں انگ نہیں دیکھنے چاہندا ۔ میرے مہرے اوہ دش گھمن لگدے ہن ۔
تیجی گلّ مینوں بھکھ بہت گھٹّ لگدی اے ۔ نیند وی نہیں آؤندی ۔ رات دے نھیرے وچّ عورتاں دے ڈراؤنے ڈراؤنے چہرے میرے مہرے گھمدے رہندے ہن ۔ پھیر اوہ سپّ جاں سپنیاں بن جاندے نے تے مینوں ڈسن لگدے نے ۔ چوتھی... ۔ میں بھلّ گیا ۔
میں ڈاکٹراں نوں سارا کجھ دسداں وی آں پر اوہناں دے پلے کجھ نہیں پیندا ۔ ڈاکٹر وی نانہہ کر جاندے نے ۔ انجھ ڈاکٹر ڈھینڈسا قابل بندہ لگیا ۔ ویسے تاں اوہ خچری ہاسی ہسدا رہندا ۔ اوہنے سیوا سونہ نوں دسیا سی ۔
''ایہہ ابسیسو کمپلسو نیوروسس دا مریض ہے ۔ ایہہ الرجی پلسّ ٹینشن کیس ہے ۔ ایہدی دوائی گھٹّ کرو ۔ روگی نوں ریسٹ دیو ۔ ٹینشن دور ہون نال ٹھیک ہوجو... ۔"
اوہنے بھکھ، نیند تے ٹینشن توں کیپسول تے گولیاں وی دتے سن ۔ میں کجھ کجھ ٹھیک ہون لگّ پیا سی پر پھیر بیماری ودھن لگّ پئی ۔ ہور کئی ڈاکٹراں نوں دکھایا ۔
مینوں دو کو مہینے سکھا نند دے ڈیرے توں آرام رہا پر مینوں کانت آ جاندی ۔ صابن ملدا رہندا ۔ پانی نال انگ پیر دھوندا رہندا ۔ ہولی- ہولی میری حالت پہلے ورگی ہو گئی ۔ من اچاٹ رہن لگّ پیا ۔ میں سہم گیا سی ۔
''سردار جی، ایہہ تاں... ۔ ہن اپر والے دے وسّ اے ۔ ایہہ اپنے آپ نوں سلوء ڈیتھّ ولّ لے تریا ۔ ساڈے کنٹرول توں باہر اے ۔" ڈاکٹراں نے سیوا سونہ نوں سیوا کرن لئی کہہ دتا ۔
جدوں ایہہ گلّ میرے تکّ پجی، میں ہسّ پیا سی ۔ سیوا سونہ تے نربھندر میری سیوا وچ جٹّ گئے ۔ اوہناں بہو نوں میری ہر اچھا پوری کرن دا حکم چاڑھ دتا ۔
دن ب دن میری حالت وگڑدی گئی ۔ اک دن میں ٹیلی وژن موہرے بیٹھا فلم دیکھ رہا سی ۔ بہو دودھ لے آئی ۔ پہلاں کنڈوم دی مشہوری آئی ۔ مینوں...میرا ساہ تیز ہو گیا سی ۔ پھر اگے صحتَ وبھاگ والیاں دی سکھیا آ گئی ۔
''بچو...لچھن... ۔" میرا ساہ ہور تیز ہو گیا سی ۔ پڑپڑیاں دیاں ناڑاں ابھریاں ۔ گلاس فرش 'تے ڈگّ پیا ۔ کھڑاک... ۔ پھیر میں اننھا ای ہو گیا سی ۔ نھیرا نھیرا... ۔
مینوں ادھے گھنٹے بعد سرت آئی سی ۔ ٹیلیوژن کھلریا پیا سی ۔ بہو میرے اتے رجائی دے کے کول کھڑی سی ۔ بچاری پسینو پسینی ہوئی پئی سی ۔ میری دھاہ نکل گئی سی ۔ اوہ مینوں... ۔
بہو دے گھروں میرا بھتیجا نربھندر سونہ کوئی سیانا لے آیا سی ۔ بہو اوہنوں دیکھ کے سیوا سونہ تے نربھندر نوں شیرنی وانگ پے گئی سی ۔ ''تہاڈا دماغ ٹکانے ہے جاں نہیں ۔ تہانوں چار مہینے ہو 'گے ٹھگاں مگر گھمدیاں نوں ۔ جے چاچا جی نوں کش ہو گیا ۔ لوکاں نوں کی منہ دکھاؤنگے ۔ بندیاں آنگ چنڈی گڑھ چکّ کے لے جو ۔ پی جی آئی داخل کرا دیو ۔ جے تسیں نہیں لجا سکدے...تاں میں 'کلی لے جانی آ ۔"
اگلے دن مینوں چنڈی گڑھ لے گئے ۔ ڈاکٹر کہندے دماغ دا کینسر اے ۔ پہلاں تاں بیماری پلے ہی نہیں پیندی سی ۔ کئی مشیناں لا-لا دیکھیاں ۔ چھوٹے بڑے کئی ڈاکٹر آئے ۔ انت اوہناں اپریشن کرکے گھر نوں تور دتا پر میری حالت پہلاں والی اے ۔ ایہہ تا بہو... ۔
ہن تے ایہہ پریوار میری سیوا بڑی کردا ۔ پہلاں سیوا سونہ نے شریکیبازی پوری کیتی سی ۔ اوہدا ویاہ کرکے باپو بے بے دنیاں توں چلدے ہوئے ۔ میری واری سپّ سنگھ گیا سی ۔ دوناں بھراواں نوں دو-دو کلے زمین دے آندے سن ۔ بھرا بھرجائی میرے والی ہڑپنی چاہندے سن ۔ ''دیکھ کرنیل سیاں، ویاہ 'چ کی دھریا ۔ نالے دیور بھابی 'چ کی ونڈیا ۔ تینوں اس گھر 'چ پورا مان عزت ملو ۔ میں دؤں ۔ چنگی روٹی ملو ۔ باقی میں...ہیگی آں ۔" بھرجائی نے ہکّ ٹھوکی سی ۔
میں بھرجائی دے ایہناں بولاں نال دو کو سال لنگھائے وی پر ہولی ہولی مینوں لگیا، میں گھر 'چ اکلا ہاں ۔ مینوں کم اگے جوڑی رکھیا جاندا جاں کتے... ۔ میں ویاہ کراؤن دی ٹھان 'لی ۔ جدوں وی کوئی رشتہ آندا ۔ بھرجائی بھانی مار دندی سی ۔
نٹھّ بھجّ کے ویاہ ہو گیا سی ۔ کرتاری سوجھ وان زنانی ٹکری ۔ سال بعد جسپندر اوہدی گودی سی ۔ گھر بھریا بھریا لگن لگّ پیا سی ۔ دوجا جنیپا دیر نال ہویا ۔
دساں سالاں بعد جا کے ککھّ ہری ہوئی پر... ۔ جی وی گیا تے کرتاری وی ۔ میرا گھر اجڑ گیا سی ۔ میں 'کلا رہِ گیا سی ۔ ٹٹّ گیا سی ۔ بسّ گیاراں سالاں دی جسپندر میرا سنسار سی... ۔ جہدے سہارے جین دا اپرالا کیتا ۔ دو تنّ سال تاں ادھر ادھر بھسڑ بھناؤندا رہا ۔ نربھندر وی جوان ہو گیا سی ۔ میں 'کلا رہِ گیا سی ۔
میں گھر دا کم نبیڑدا ۔ شہر نوں تر پیندا ۔ سارا دن تردا پھردا رہندا ۔ اتھے کشمیر نال میرا یارانہ گوڑہا ہو گیا سی ۔ اوہ بندہ بڑے کم دا سی ۔ اوہ پہلے دنے مینوں تاڑ گیا سی ۔ ویسے شکاری اوہ وی تکڑا سی ۔ اسیں جلدی گھل مل گئے ساں ۔ اوہ مینوں روز گورکھن کول لے جاندا ۔...پیسے دندے ۔ کم نبیڑ کے گھراں نوں مڑ آندے ۔
گورکھن بڑی حالے دی چیز سی ۔ بچاری کدیسن... ۔ پہلاں پہل تاں ٹاماں ٹاماں بندہ جاندا سی ۔ ہولی-ہولی اوہدا دھندا ودھ گیا سی ۔ پیسے وی گھٹّ لین لگّ پئی سی ۔ چونہ کو سالاں وچّ ہی پندراں-ویہہ روپئے 'تے آ گئی سی ۔ ٹرکّ ڈریوراں نال تری فردی ۔ رکشے والے کھچی فردے ۔ دس- دس، پندراں-پندراں منڈے... ۔
میں اوہدے کول جانا گھٹّ کر 'تا سی پر شہر روزانہ جاندا ۔ کتے-کتے اوہدے کول وی جا آندا ۔ اک وار اوہدے بیتے دی گلّ چھیڑی تاں اوہ فٹّ پئی سی ۔
''ارے جو ملّ کلاں اے نہ ۔ وہاں کا وو...جتھیدار نہنگ سنگھ ٹکر سنگھ اے نہ ۔ دو ہزار میں مجھے خرید کر لایا تھا ۔...سالا روٹی نہیں دے پایا ۔ پہلے توں بڑے-بڑے سبزباگ دکھاتا تھا ۔ چھوڈ کر بھاگ گیا ۔ بھکھی مر جاتی ۔...دھندا کر لیا ۔" اوہنے بڑی ساری گالھ کڈھی ۔ مینوں گورکھن دا دکھ اسیہہ لگیا ۔
اوہدے کول گاہک جانے گھٹّ گئے سن ۔ میں چنڈی گڑھ روڈ 'تے دوکاناں اتے سارا دن بیٹھا رہندا ۔ اوہ وی تری فردی ۔ میں دس-ویہہ روپئے ضرور دے دندا ۔
جسپندر باراں جماعتاں پاس کر 'گی سی ۔ میرے وانگوں ہڈی-پیریں کھلھی نکلی ۔ جوان دھی دا خیال آیا ۔ میں شہر جانا گھٹّ کر 'تا ۔ جسپندر سارا دن گھر دے کم وچّ جٹی رہندی ۔ تڑکے حویلی جا کے مجھاں چوندی ۔ گھرے آ کے دودھ رڑکدی ۔ پٹھیاں دا تے کھیتاں دا کم سورج بھئیا کر لیندا ۔ میتوں تڑکے گھٹّ ہی اٹھ ہندا سی ۔
اک دن پی زیادہ ہو 'گی سی ۔ شراب تاں ستے دی اتر 'گی ۔ تڑکے جا کے سریر ٹٹن لگّ پیا سی ۔ میں حویلی ولّ چلیا گیا ۔ اک منجے 'تے جسپندر تے بھئیئے نوں دیکھ کے میرے تاں اگّ لگّ 'گی ۔ مینوں دیکھ کے دونوں کپڑے سامبھن لگّ پئے سن ۔
جسپندر گھر نوں بھجّ آئی ۔ بھئیا میں لما پا لیا سی ۔ حویلی کوئی گنڈاسی جاں دات نیں ملیا ۔ نہیں تاں پار بلا دینا سی... ۔ میرے ہتھ پھوڑھا آ گیا سی ۔ بھئیئے دیاں چیکاں اچیاں ہوئیاں تاں میں پھوڑھا وگاہ ماریا ۔
''کمینیا، جس تھالی خاناں ۔ اسے 'چ چھیک ۔"
''سردار جی، آپ بی تو گورکھن... ۔" بھئیا مہرے بولن لگّ پیا سی ۔ میں ہویلیؤ اوہنوں بھجا دتا ۔
بھئیئے دی گلّ نے میرے اگّ لا دتی ۔ اسے پل گورکھن کول نہ جان دی سہں کھادھی ۔ گھر آ کے جسپندر دیاں وی ہڈیاں توڑیاں ۔ ہفتہ بھر وکھی دی ہڈی کرپالے کولوں چڑھاؤندی رہی ۔ میں کڑی دے ہتھ پیلے کرن لئی نٹھّ-بھجّ کرن لگا ۔ دو مہینے وچّ گلّ بن 'گی ۔ بڑی بھین ملکپر والی رشتہ لے آئی ۔ منڈا کنیڈا سی ۔ دناں وچے رشتہ پکا ہو گیا ۔ منڈے نے کاغذ بھر دتے ۔ دو کو سالاں وچ ہی جسپندر کنیڈا جا پجی ۔ میرے سارے غصے-گلے دور ہو 'گے ۔
میں نواں بھئیا رکھ لیا سی ۔ کم بھئیئے دے ذمے لا کے آپ شہر جا بہندا ۔ کڑی ولوں سرخرُ ہو گیا سی ۔ خوشی دیاں چٹھیاں آندیاں ۔ کتے-کتے فون وی کرا لیندا ۔ دوستاں دا گھیرا ودھ گیا سی ۔ کتے-کتے شراب وی پی لئیدی سی ۔
گورکھن دا دھندا بند ہو گیا سی ۔ اواگون سڑکاں 'تے تری پھردی ۔ کسے نوں پچھاندی وی نئیں سی ۔ اچی-اچی چیکاں ماردی ۔ لوکاں نوں گالھاں کڈھدی تری پھردی ۔ وال کھلرے-کھلرے ہندے ۔ لالی نال دگ-دگ کردا چہرہ سوتیا گیا سی ۔ پیلا بھوک ہو گیا سی ۔ اوہدے کولوں ڈر آؤندا ۔ جہڑا وی اوہدے کول جاندا ۔ پہلاں ہسدی ۔ پھے' اچی-اچی گالھاں کڈھن لگّ پیندی ۔
''تیری ماں کی... ۔ سالا...نیں ۔" ہسدی-ہسدی تر پیندی ۔
گورکھن دی دنو دن حالت خراب ہندی گئی ۔ کئی وار سریر 'تے کپڑے وی نہ ہندے ۔ بھرے بازار وچّ لمی پئی ہندی ۔ انگلاں نال کرولا کرالی کردی رہندی ۔ اوہدے ولّ دیکھیا نہ جاندا ۔ لوکیں پراں نوں منہ کرکے لنگھ جاندے ۔
میں جسپندر دے پرانے لیڑے اوہدے پوا دندا ۔ دو کو دناں بعد پھیر ننگی ہو جاندی ۔ پہلاں سر توں چنی اڈّ جاندی ۔ پھیر سلوار غیب ہو جاندی ۔ جھگا گلمے توں پھڑ کے پھاڑ لیندی ۔ لوک ننگے سریر ولّ دیکھدے ۔ پاسہ وٹّ کے لنگھ جاندے ۔ سڑک 'تے پئی کرولا کرالی... ۔ مینوں کانت آ جاندی ۔ میں شہر جانا بند کر دتا سی ۔
جسپندر نے میرے کاغذ بھرے ہوئے سن ۔ سال کو بعد کاغذاں دے چکر وچّ پھس گیا ۔ شہر جاندا گورکھن دسدی نہ ۔ اوہدی گمشدی بارے کئی طرحاں دے چرچے سن ۔ کئی کہندے اوہ ایڈز دی مریض سی ۔ ایڈز لے بیٹھی ۔ کئی کہندے بیماری پھیلن دے ڈروں پرشاسن نے مار کے کھپا دتی ۔ اس لاعلاج بیماری دا سن کے میں کمب گیا سی ۔ مینوں اپنا پالا مار رہا سی ۔ ایڈز دا ٹیسٹ... ۔
ادھی رات بیت چکی ہے ۔ گورکھن میرا کھہڑا نئیں چھڈّ رہی ۔ ذرا کو اکھ لگدی ہے ۔ جھٹّ مہرے آ کے ہسن لگّ پیندی ہے ۔ منٹ وچّ سپنی دا روپ دھارن کر لیندی ہے تے کدے... ۔ منٹ وچّ سوٹ بدل لیندی ہے ۔ سوٹ جسپندر والے پا کے آؤندی ہے ۔ جسپندر تیڑ والے سوٹ کنیڈا جان ویلے چھڈّ گئی سی ۔ میں گورکھن نوں سارے دے دتے سن ۔
جسپندر والے سوٹ مڑ-مڑ میریاں اکھاں ساہمنے آئی جا رہے ہن.... ۔ ہیںء ! ایہہ کی ؟ صرف دھڑ 'تے سوٹ دس رہا ۔ گورکھن دا سر اڈّ گیا ہے ۔ بناں منہ توں دھڑ گھمی جا رہے پر سوٹ جسپندر دا ایہہ سوٹ تاں جسپندر نے ادن پایا سی ضدن بھئیا... ۔ میں انھاں کیوں نہیں ہو جاندا ۔
ایہہ دھڑ ہلدا کیوں نیں؟ کالا جینپر تھلے چٹی سلوار... ۔ جینپر تے سلوار اہلّ کھڑ گئے ہن ۔...ہیںء ! سلوار اتے خون ۔ کالے جینپر تے چٹی سلوار والا دھڑ اگے ودھ رہے ۔ میرے پوندی آ کھڑھیا ۔ چٹے-چٹے ڈیلے ۔ ہتھ میرے ولّ ودھ رہے ہن ۔ مینوں گچیؤں پھڑ لیا ہے ۔ میتوں ہلیا نئیں جاندا ۔ نائیں بولیا جا رہے ۔
ہیںء ! ایہہ کی ؟...دھڑ اتے جسپندر دا چہرہ لگّ گیا ۔ میری دھی؟
''...نہیں ۔ میریئے مورنیئے... ۔"
''کی ہویا، چاچا جی ۔...بولدے کیوں نہیں؟"
''بہو...؟ سوں جا دھیے ۔ بھیڑا سپنا آیا ۔ دباء پیا ۔"
میں، بہو تے نربھندر نوں بھیج دندا ہاں پر مینوں ایہہ گلّ سمجھ نہیں آؤندی، جسپندر نے ایہہ روپ کیوں دھاریا ۔ میری گچی نوں پے گئی ۔ ایہہ بڑی بھیڑی بیماری ہے ۔ پتہ نہیں دماغ وچّ کی-کی گھمی جاندا ۔ ایہہ ... گورکھن مر کے وی پچھا نہیں چھڈدی ۔ سالی سپنی...تھو ۔ میں سویرے ڈاکٹر ڈھینڈسا کول جاواںگا ۔ اوہنوں ساری گلّ دسانگا ۔ ہن اکھ لا کے دیکھ لیندا ہاں ۔
دن چڑھ آیا ہے ۔ بہو چاہ دے گئی ہے پر اخبار نہیں دے کے گئی ۔ رات پتہ نہیں کی-کی خیال آندے رہے ۔ ساری رات سپنی گورکھن مینوں تنگ کردی رہی ۔ حیرانی دی گلّ تاں ایہہ اے گورکھن دی جگہ جسپندر آندی رہی ۔ بالکل گورکھن وانگوں سلوار کھولھ لیندی سی ۔ پھے' کرولا کرالی کرن لگّ پیندی سی ۔ میں ہنے بہو نوں کہہ کے اوہنوں فون کرداں ۔ دھی دی خبر سار تاں لینی چاہیدی اے ۔
میری دھی ہے بڑی بھولی ۔ ہن میں کئی وار سوچداں اوہدا ویاہ سورج بھئیئے نال کر دندا پر جٹّ دی انکھ... ۔ خیر بھئیئے والی گلّ تاں مینوں بھلّ وی گئی اے ۔ اس چبڑ جہے دا چہرہ صیغہ وی کہڑے کم دا ۔ جابھاں وچّ نوں وڑیاں ہوئیاں پر میری دھی تاں وارث شاہ دی ہیر جنی سوہنی اے ۔
جسپندر دے جان توں ڈھائی سال بعد میں وی کنیڈا چلے گیا سی ۔ مینوں مل کے کڑم تے کڑمنی دے چہرے کھڑ اٹھے سن ۔ ہفتہ کو سوہنا میلہ لگا رہا ۔ پھیر سارے اپنے-اپنے کم وچّ جٹّ گئے ۔ ویک 'تے اک دوجے دا منہ دیکھدے ۔ مینوں وی ذرا دیری نال کم مل گیا سی ۔
سال تاں سوہنا لنگھیا ۔ پھیر جوائی مکھن سونہ تنگ کرن لگّ پیا سی ۔ میرے نال تاں خوش ہو کے بولدا ۔ جسپندر نال منہ وٹی رکھدا ۔ اوہدے نیڑے گھٹّ ہی جاندا ۔ کڑی دکھی بڑی سی ۔ کہدے نال گلّ کردی ۔ جے میں ماں ہندی، مینوں دسّ دندی ۔ اوہ اوہنوں بستر 'تے کھچّ-کھچّ لے کے جاندی ۔ مکھن سوئی کتی وانگوں کڑی نوں پیندا ۔ اہتوں بانہہ چھڈا ادھر ادھر نکل جاندا ۔ مینوں شکّ سی کسے گوری نال کھیہہ کھاندا ہؤ ۔ ہولی-ہولی آپے سدھر جاؤ پر دھی دھیانی... ۔
مکھن نوں حلقہ-حلقہ بخار رہندا سی ۔ جدوں دیکھو بخار چڑھیا ہندا ۔ ٹٹدا نئیں سی ۔ مینوں تے جسپندر نوں ڈاکٹر دے جان نئیں دندے سن ۔ جسپندر نے دسیا سی کہ بخار دا تاں پہلوں توں ایہی حالَ اے ۔ ماڑا موٹا تاں رہندے پر ہولی-ہولی الٹیاں ٹٹیاں دی بیماری رہن لگی ۔ جدوں ویاہ ہویا سی، ادوں نالوں مکھن دا چار گنا بھار گھٹّ گیا سی ۔
مینوں لگیا ساڈے توں کجھ چھپایا جا رہے ۔ میں تے جسپندر گھر وچّ بگانے بن کے رہِ گئے ۔ جدوں مکھن نال گلّ بات ہندی، اوہ کھاؤں وڈھوں-کھاؤں وڈھوں کردا ۔ سارے جیاں وچّ تناء بنیا رہندا ۔ جسپندر دا مکھن نال جھگڑا ہندا رہندا ۔ کڑی سیانی اے ۔ پھیر وی ایڈجسٹ کرن دی کوشش کردی ۔
پتہ نہیں کڑم-کڑمنی دے دماغ وچّ کی پھری ۔ مکھن، جسپندر تے مینوں لے کے انڈیا آ گئے ۔ روز مکھن نوں لے کے گوردواریاں دے درشناں لئی ترے رہندے ۔ دان پنّ کردے ۔ دو کو مہینیاں وچّ گردوارے مکے تاں مندراں پیراں فقیراں دیاں تھاواں 'تے متھے ٹیکنے شروع ہو گئے ۔
تے پھیر جس گلّ دا مینوں خدشہ سی، اوہ ہو گئی ۔ مکھن تردا بنیا ۔ میری دھی رنڈی ہو گئی ۔ ماں-باہری دھی دے ورلاپ سنے نہ جان ۔ میں ٹٹّ گیا سی ۔ مکھن نے مینوں کسے پاسے جوگا نئیں سی چھڈیا ۔ میری دھی میرے گلے لگّ بھبیں روندی ۔ میں چپّ وی نہ کرا سکدا ۔
کڑم بھلا پرش سی ۔ دھرمی بندہ سی ۔ دو ہفتے وچّ دھارمک رسماں نبیڑ کے جسپندر نوں لے کنیڈا تر گیا ۔ تناں نوں میں کنیڈا دی فلیٹ چڑھا آیا ۔ گھر وچّ اکلا رہِ گیا سی ۔ جوائی دی موت نے میرا لکّ توڑ دتا سی ۔
دو کو مہینے بعد خوشی دی خبر آئی ۔ جسپندر دے گڈی ہوئی سی ۔ فون 'تے کڑم نے خبر سنائی تاں میں کھڑ اٹھیا ۔ اوہنوں ودھائیاں دتیاں ۔ شریکے وچّ لڈو ونڈے ۔ کڑی دا من پرچیا رہو ۔ ایہہ سوچ کے میں تاں خوشی وچّ اڈیا پھردا پر میری جسپندر نال گلّ بات نئیں ہو رہی سی ۔ کڑم دسدا سی کہ اوہ ہسپتال وچّ ہے ۔ صحتَ ٹھیک نہیں ہے ۔
مینوں دوہتی ہون دی خوشی تاں بڑی سی پر دھی نوں چھٹی نہ ملن کرکے پریشان وی بہت سی ۔ میں کنیڈا جان دا من ہی بنا رہا سی ۔ اوہ خبر وی میرے کنیں پے گئی ۔ میں تاں کمب گیا سی ۔
ہیالیئے جیت نے میرے نال کنیڈا بیریاں توڑن دا کم کیتا سی ۔ دیش گیڑا مارن آیا تاں میرے کول مکھن دی موت دا افسوس کرن آ گیا سی ۔ دو تنّ گھنٹے بیٹھا رہا ۔ مکھن دیا صفتاں ہندیاں رہیاں ۔ میں دھی دے دکھ وچّ ڈبیا پیا سی ۔ اس ترن لگیاں مینوں حوصلہ دتا ۔
''دیکھ، سردار کرنیل سیاں ۔ ایہہ تے جو بدھ ماتا نے لکھیا اوہ تاں ہوئےگا ۔ اوہدی لکھی نوں کداں موڑ سکدے آں ۔...نالے جہڑی مکھن نوں بیماری سی ۔...ایڈز دی ۔ اہتوں کوئی نہیں بچ سکیا ۔" جیت توں وی اگے بولیا نہیں سی گیا ۔ میرے اندروں کجھ لاوے وانگ پھٹن نوں پھر رہا سی ۔
میں اوہ رات مساں کٹی ۔ ہیالیئے جیت دے بول میرے کناں وچّ شاں-شاں کری جان ۔ رات گھمدیاں پھردیاں کٹّ لی ۔ سویرے اٹھ کے دھی کول جان لئی نٹھّ-بھجّ کرن لگا ۔ شہر جا کے ایجنٹ نوں ملیا ۔ شامیں گھر مڑیا تاں جسپندر دی چٹھی آئی پئی سی ۔
''توں میرا پیو نہیں، دشمن نکلیا ۔ ایہدے نالوں کھوہ 'چ دھکہ دے دندا ۔ میرے لئی لبھیا مکھن سنگھ... ۔ چار سال میری دیہہ نوں چرونڈدا رہا ۔ تے تر گیا ۔ ہن میری واری اے ۔ نال اس نکی جہی جند دی ۔ میں تاں... ۔" تے اگانھ میتوں چٹھی پڑھی نہ گئی ۔ دھرتی اسمان گھمدے نظر آئے ۔ میرے اندروں کجھ بارود وانگ پھٹیا تے میرا جسم مٹی ہو گیا سی ۔