یار عصمت چغتائی
جدوں اکبر نے فریدہ نوں ریاض نال ملوایا سی، اوہناں دی نویں-نویں شادی ہوئی سی۔ ریاض بھولی-بھالی صورتَ والا چپو جیہا منڈا سی۔
“اسیں دوویں اکو گلی وچ گولیاں تے کبڈی کھیڈدے وڈے ہوئے ساں۔ سببّ نال کالج وچ وی ساتھ نہیں سی چھٹیا...پھیر ایہہ وی بمبئی آ گیا؛ کناں عجیب اتفاق اے!” اکبر نے کیہا سی، “بس، ذرا بورنگ جیہا بندہ اے۔” تے ایہہ واک وی نال ہی جوڑ دتا سی۔
شروع-شروع وچ تنے لگبھگ اکٹھے ہی نظر آؤندے—سنیمے دیاں تنّ ٹکٹاں خریدیاں جاندیاں؛ ہوٹل وچ تنّ سیٹاں رزرو کروائیاں جاندیاں۔ ریاض دا نال ہونا وی ضروری سمجھیا جاندا سی۔ پھیر جویں-جویں شادی پرانی ہندی گئی تے اکبر دے رجھیویں ودھدے گئے—فریدہ تے ریاض دا ساتھ ودھدا گیا۔ اکبر تاں نویں دوستاں تے نویں رجھیویاں کارن دیر نال آؤندے—ریاض سدھا دفتروں گھر آ جاندا۔ چاہ پی کے اخبار جاں کوئی میگزین دیکھدا، کدی دوویں کیرم جاں تاش کھیڈن لگدے، کدی کسے سہیلی نوں ملن جانا ہندا تے اکبر نے دیر نال آؤنا ہندا تاں اوہ ریاض نوں نال لے جاندی۔ اکبر تاں کدی کدی عورتاں دیاں بے ارتھ گلاں توں اکتا کے ٹل وی آؤندے، “توں ریاض نال واپس آ جاویں۔”
تے اوہ ریاض نال واپس آ جاندی۔
شادی پرانی ہندی گئی، پر ریاض دا مہتو دنوں-دنوں ودھدا گیا۔ فریدہ نے جانے-انجانے وچ ہی پتی والے سارے اپرلے کم ریاض توں لینے شروع کر دتے سن—نوکراں دی مرمت؛ راشن کارڈ بنواؤنا؛ شاپنگ لئی نال-نال دھکے کھانا؛ چھوٹے-چھوٹے خط لکھنا؛ بینک وچ روپئے جمع کروا آؤنا جاں کڈھوا لیاؤنا تے ہور نکے-موٹے کم کرنے۔
اتھوں تک کہ جدوں فریدہ دا 'مس کیریز' ہویا تاں خوش قسمتی نال ریاض دفتر وچ مل گیا، اسنے آ کے ہسپتال پہنچایا۔ اس دن اکبر دے کسے افسر دی ودائگی پارٹی سی۔ جدوں اوہ اتھوں رات دے دو وجے گھر پہنچے تاں بیگم دی بدحالی دا پتہ لگیا۔ پر سویر دی اڈیک کرنی پئی سی۔ افسر نوں سٹیشن توں وداع کرکے جدوں اوہ ہسپتال پہنچے تاں ریاض دی اجڑی صورتَ دیکھ کے اوہناں دا رنگ وی اڈّ گیا۔ اوہ ساری رات بینچ اتے بیٹھا انگھدا رہا سی...اکبر نے اسنوں زبردستی آرام کرن لئی بھیج دتا۔
اوہناں نوں روز ہسپتال جان دی وہل نہیں سی، اس لئی اوہ ریاض نوں فون کرکے دوائیاں وغیرہ خرید کے دے آؤن دی ہدایت کر دیندے۔ حسین اتفاق کہو جاں قسمت جدوں اوہ ٹھیک ہوئی تے اسنوں ہسپتالوں گھر لے آؤن لئی موٹر لے کے پہنچے تاں پتہ لگیا کہ اوہ سویرے ہی ریاض نال گھر جا چکی ہے۔ ریاض نے دفتروں چھٹی لے لئی سی۔ شامیں جدوں اکبر دفتروں گھر آئے تاں ریاض گھر سمبھالی بیٹھا سی۔
پھیر دن لنگھدے گئے۔ اکبر دی بے دھیانی تے لاپرواہی کرکے کجھ ہور ذمہ واریاں وی ریاض دے موڈھے 'تے آ گئیاں۔ اوہ اجے تک چھڑا جو سی۔ اک دو جنیاں نے رشتے دی گلّ توری وی، پر اوہ ٹال گیا سی، “بئی آپاں نوں ایہناں گھر گرہستی دے چکراں توں ڈر لگدے۔” تے گلّ آئی گئی ہو گئی سی۔ اکبر تاں ہمیشہ اسنوں ایہی نصیحت کردے، “میاں ایس چکر 'چ نہ پھسیں، کسے کم دا نہیں رہنا۔ اپنی جہڑی گتّ ہے، اوہ توں ویکھ ای رہیں—ویاہ جھنجٹ ای اے نرا۔”
پھیر بال-بچے ہوئے۔ اکبر تاں بچیاں دی 'چیاں-پیاں' توں گھبرا کے کلب چلے جاندے جاں کسے یار دوست نال پین-پیاؤن دا پروگرام بنا بہندے، ریاض دفتروں سدھا اوہناں دے گھر چلا جاندا۔ بچیاں نال کھیڈدا، روندے نیانے نوں شہد چٹاؤندا، گرائیپ واٹر دے دندا—فریدہ نوں اجیہے پٹھے سدھے کم لین وچ بڑا مزہ آؤندا سی۔ اوہ بڑے بے تکے ڈھنگ نال بچیاں دے نیپکن بدلدا جاں نہاؤن ویلے پانی پاؤندا تاں اوہ ہسّ-ہسّ کے لوٹپوٹ ہو جاندی...پہلاں-پہلاں اسنوں بڑی گھبراہٹ ہندی سی تے اوہ سر توں پیراں تیک آپ وی بھجّ جاندا سی، پر فریدہ منھاں کردی تاں کہندا، “کوئی گلّ نہیں۔”
“ویسے چنگا اے...توں ایہہ کم سکھ لئیں تاں تیری بیوی نوں موجاں ہو جانگیاں۔” فریدہ ہسن لگدی تے ریاض وی ہسّ پیندا۔ کدی کوئی بچہ بناں کارن ہی رون لگدا، فریدہ کسے ہور کم وچ رجھی ہندی تاں ریاض نوں ڈانٹ دیندی، “اوئِ ہوئِ کیہے بے ہودہ مرد او-جی، بچہ رو رہے، ذرا وراء وی لؤ نہ۔”
“الو دی اولاد چپّ ای نہیں کردا پیا۔”
“تے ٹٹے ہتھاں نال چکیا نہیں جاندا؟”
تے اوہ بچے نوں چکّ کے اسنوں وراؤن خاطر باندراں وانگر عجیب-عجیب حرکتاں کرن لگّ پیندا...بچہ ور جاندا۔
جویں-جویں بچے وڈے ہوئے ریاض دیاں ذمہ واریاں وی ودھ گئیاں۔ اوہناں نوں کس سکول وچ داخل کرواؤنا ہے؟ اوون ریاض دے کس دوست راہیں سستا مل سکدا ہے؟ کھنڈ بلیک وچ لیاؤنی پیندی تاں فریدہ تے فریدہ دیاں ساریاں سہیلیاں لئی ریاض ہی پربندھ کرے۔ خود اکبر ایہناں کماں توں جی چراؤندے سن۔ کدی کوئی اجیہی فلم لگدی، جس وچ اکبر دی دلچسپی نہ ہندی تاں اوہ خود کہہ دیندے، “تسیں ریاض نال جا کے دیکھ آئیو، مینوں اجہیاں فلماں چنگیاں نہیں لگدیاں۔”
اکبر دی ودھیرے دلچسپی پین-پیاؤن ولّ ہندی جا رہی سی۔
سپشٹ ہے اس حالَ وچ ریاض رات دا کھانا وی اتھے ہی کھان لگیا۔ فریدہ اس نال بچیاں نوں سیر کرواؤن لے جاندی، سرکس دکھا لیاؤندی، شامیں دوویں رل کے بچیاں نال کھیڈدے۔ پھیر پیار-پچکار کے کپڑے بدلدے تے سنواء دیندے۔ اکبر نوں ایہناں جھنجٹاں لئی بالکل وہل نہیں سی۔ بچے وی پیو نال نہیں سن کھلھ سکے—ریاض دے موڈھے 'تے چڑھ کے 'انکل انکل' کردے رہندے، خرچن لئی پیسے منگدے، نویاں-نویاں فرمائشاں کردے، اکبر تاں فریدہ نوں بسّ گھر دا خرچہ دے دیندے سن۔ اوہناں نوں تحفے دین دی لوڑ وی کی سی؟ ایہہ بچے وی تاڑ گئے سن۔
ہنیری آوے، مینہہ آوے ریاض دے آؤن وچ ناغہ نہیں سی پیندا—جے کسے دن، کسے کارن کرکے، اوہ نہ آؤندا تاں سارا گھر پریشان ہو جاندا۔ فریدہ ڈور-بھور جہی ہوئی پھردی، سارے پروگرام الٹے-پلٹے ہو جاندے۔ 'خدا جانے ریاض نوں کی ہو گیئے...کتے بیمار تاں نیں ہو گیا؟ کوئی ایکسیڈینٹ تاں نہیں ہو گیا؟' سوچدی رہندی۔ کدی نوکر نوں اس ولّ دوڑاندی، کدی گانڈھیاں دے گھروں فون کردی—جے بدقسمتی نال ریاض کسے دوست نال سنیما دیکھن چلا گیا ہندا تاں دوجے دن اسدی شامت آ جاندی۔
“کتھے مر گیا سیں، جلیل آدمی! مینوں فون ہی کر دتا ہندا تاں میں اینی پریشان تاں نہ ہندی۔ فلم دیاں ٹکٹاں منگوائییاں سن، بڑی مشکل نال واپس ہوئیاں نے...جے نہ ہندیاں تاں تینوں پیسے بھرنے پینے سی۔”
بچے وی پچھے پے جاندے—'اسیں تہاڈے نال نہیں بولنا، تسیں کلھ آئے کیوں نہیں؟' جرمانہ وصول کرکے صلاح ہندی تے اوہ پوری پابندی نال پھیر آؤن لگّ پیندا۔
جے کدی ریاض دی طبیعت خراب ہو جاندی تاں فریدہ بچیاں نوں نال لے کے اس دے گھر اتے دھاوا بول دیندی۔ اسدی سیوا گھٹّ، اپنی زیادہ کرواؤندی۔ ایہناں جھگڑیاں توں جان بچاؤن خاطر ریاض بیمار ہندیاں ہی اوہناں دے گھر آن لیٹدا۔
تے پھیر انج ہون لگیا کہ جے کسے دن اکبر غلطی نال چھیتی گھر آ جاندے تاں بیوی بچے سارے ہی گھبرا جاندے کہ 'ایہناں اتے کہڑی مصیبت آن پئی ہے بئی اینی چھیتی گھر آؤنا پے گیئے؟' فریدہ تے ریاض دا پروگرام الٹ-پلٹ ہو جاندا—سنیمے دے دو ٹکٹ منگوائے ہندے، تیجا کسے ہور نمبر دا ملدا تے یقیناً ریاض نوں الگّ بیٹھنا پیندا۔ مارے شرمندگی دے مزہ کرکرا ہندا سو وکھرا کہ روز تاں جتھے چاہے اس نوں گھسیٹ کے لے جاندی ہے، اک دن پتی آ ٹپکے تاں اس غریب نوں دودھ 'چوں مکھی وانگ کڈھ کے پرھاں سٹّ دتا گیا۔
کھانے دی میز اتے وی سبھ گڑبڑ ہو جاندا—اکثر، اکبر لئی میز اتے پلیٹ لائی ہی نہیں سی جاندی۔ راتیں دو ڈھائی وجا کے آؤندے تاں اپنے کمرے وچ ہی کھانے والی ٹرے منگوا لیندے۔ جس دن اوہ جلدی آ جاندے، انج لگدا کوئی مہمان بے موقعے آ وڑیا ہے۔ جلدی-جلدی اوہناں لئی جگہ بنائی جاندی—ریاض جہڑا عامَ کرکے فریدہ دے نیڑے ہی بیٹھدا ہندا سی تانکِ بچیاں نوں کھانا دین وچ اسدی مدد کیتی جا سکے، آخری کرسی اتے، دور جا بیٹھدا۔ بچے حیرانی نال اس تبدیلی نوں ویکھدے۔ فریدہ نوں بڑی پریشانی ہندی کہ اکبر بالکل اوپریاں وانگ کھاندے رہندے سن تے فریدہ نوں اکلیاں ہی بچیاں نوں سمبھالنا پیندا سی۔ جے اکبر کجھ مدد کرن دی کوشش کردے تاں ہور گڑبڑ ہو جاندی—
“او-ہو! اینے چاول اس دی پلیٹ وچ پا دتے...ماروگے کم بخت نوں۔ انج ای ایہنوں کھنگھ لگی ہوئی اے۔ نہ، دہیں نہ دیو۔ او-ہو ایہہ چٹنی تاں بچیاں لئی سی—تساں ختم کر دتی۔” تے اکبر دوشی بنیاں بیٹھا رہِ جاندا۔
“ریاض بیٹھے-بیٹھے خود ٹھونس رہے او، اینا نہیں ہندا بئی بچیاں نوں وی کھوا دیاں۔ میرے دو ہتھ نے، کی کی کراں؟” اوہ گھرکدی تے بند وچ ہی ریاض ساری میز دا چارج سانبھ لیندا۔ بڑے ہی حساب-کتاب نال اوہ کھانا ورتاؤندا—کس نوں کہڑی بوٹی پسند ہے، اج کس دی گردے دی واری ہے، کس دی ہڈی دی واری ہے، رائتا کس نوں ملیگا، کس نوں سوپ...تے نالے کس نوں دھمکاؤننا ہے، کس نوں پچکارناں ہے، کس نوں ذرا وی گھوریا گیا تاں ساری میز الٹ دئیگا، کہڑا گھورے بناں بھکھا-روندا رہِ جائیگا۔
نالے اوہ چٹکلے تے ہاسہ مذاق—روٹی دی کہانی؛ بوٹی دا قصہ۔ مرچاں دے چٹپٹے چٹکلے—اکبر کد جاندے سن؟ اوہ تاں ریاض نوں ہی آؤندے سن۔ اوہ اوہناں دا نجی چہل-مذاق جہڑا باہر والے نہیں سمجھ سکدے سن—تے اکبر باہر والے ہی سن؛ لومبڑی دی دعوت وچ سارکھ وانگ چپ-گڑپّ تے اکتائے ہوئے، کھانا زہر مار کردے رہندے۔
اکبر دلی نہیں جا سکدے سن۔ چھٹیاں تاں سن، پر اوہنیں دنی کرکٹ میچ شروع ہو رہے سن، تے اوہ میچاں دے دیوانے سن۔ کدی ریاض وی ایہناں میچاں دا دیوانہ ہندا ہندا سی پر کیونکہ فریدہ نوں اوہناں اتے کھجھ چڑھدی سی، سو اس نے کہہ-کہہ کے دلچسپی مکاء دتی سی۔ میچ آؤندا تاں اس نوں انج محسوس ہندا—اس دی جان اپر سوکن آن بیٹھی ہے۔ اس لئی اس نے عجیب-عجیب چالاں چل کے ریاض دی ایہہ میچ ویکھن دی عادت چھڈوائی—اوہ اوہنیں دنی پکنک دے پروگرام بنا لیندی، سنیمے دے ٹکٹ منگوا لیندی، ہر ویلے میچ دیاں برائییاں کردی رہندی۔ ڈینٹسٹ توں سماں لے لیندی...بغیر رڑکیاں ریاض دی دلچسپی ختم ہو گئی۔ ہاں، تیراکی دا شوق قایم رہا۔ حالانکہ فریدہ نوں پانی توں ڈر لگدا سی، پر اوہ بچیاں نال جاندی۔ ریاض بچیاں نوں تیرنا سکھاؤندا تے اوہ کنارے 'تے بیٹھی سویٹر بندی رہندی۔
شروع شروع وچ اس نے اکبر لئی سویٹر بنے، پر اوہناں نے اوہ سویٹر خاص طور 'تے اپنے اوہناں دوستاں نوں دے دتے جہڑے فریدہ نوں زہر لگدے سن۔ ریاض نے ویہہ ویہہ سال پرانیاں چیزاں وی سنبھال کے رکھیاں ہوئیاں سن۔ ہر سال اوہ اک نویں سویٹر دے نال پرانے سویٹر دی مرمت وی کر دیندی۔
اس دے باوزود وی اکبر تے فریدہ میاں-بیوی سن۔ اوہناں دے بچے ہوئے سن؛ اوہ اکو گھر وچ، اکو کمرے وچ رہندے سن۔ اوہناں دے پلنگھ وچکار صرف ڈھائی فٹّ دا فاصلہ سی۔ سپشٹ ہے بچیاں نوں لے کے فریدہ دے اکلے دلی جان دا سوال ہی نہیں سی پیدا ہندا—مزبورن ریاض دا ٹکٹ وی خریدیا گیا۔
فریدہ اپنے بھرا دے گھر ٹھہری۔ بھرا دے بھابی میرٹھ کسے دوست دی شادی وچ گئے ہوئے سن تے گھرے اپنے دوواں بچیاں نوں چھڈّ گئے سن۔ دلی وچ خوب مزے کیتے، خوب سیراں کیتیاں۔ پچھلی واری اکبر نال آئی سی...اوہناں نوں باہر جان توں بڑی گھبراہٹ ہندی سی۔ ہوٹل وچ ٹھہرے سن۔ شام ہندیاں ہی لوک شغل لئی آن جڑدے، بڑی چہل-پہل رہندی—پر بچے نال نہیں سن؛ اوہ اوہناں نوں ریاض کول چھڈّ گئی سی۔ بالکل نویں ہنیمون ورگا مزہ آ گیا سی۔ پر کدی-کدی بچیاں دی یاد آ کے مزہ کرکرا کر دیندی سی—پر اس واری بچے نال سن، اکبر دی غیر-حاضری اس نے واری-واری محسوس کیتی...پر ہن تاں کجھ عادت جہی پے گئی سی۔
ریاض نے خوب سیر کروائی، تصویراں کھچیاں، فریدہ دیاں، کھڑ-کھڑ ہسدے ہوئے بچیاں دیاں۔ کدی فریدہ کہندی، “ریاض توں وی آ جا...کسے نوں کہہ بٹن دبا دئے۔” تے ریاض وی فریدہ دے نیڑے آن کھڑھا ہندا—آسے پاسے بچے ہندے۔
بھرا دے بچے منوں تے شہینا جہڑے پہلی واری فریدہ دے بچیاں نوں ملے سن، ریاض نوں انکل کہندے سن تے بڑے گھل-مل گئے سن۔ پر اک دن شہینا نے بڑی حیرانی نال پچھیا، “تسیں اپنے ڈیڈی نوں انکل کیوں کہندے او؟”
“کس نوں؟”
“انکل ریاض نوں...”
“صلی...انکل ریاض، ساڈے انکل نے۔”
“اچھا! ایہہ تہاڈے ڈیڈی نہیں؟” شہینا نے بھولے پن نال پچھیا تے بچیاں نے اس دا بڑا مذاق اڈایا—“انکل ایہہ تہانوں ساڈے ڈیڈی سمجھدی اے...الو کتوں دی۔”
ریاض کچا جیہا ہو کے، کچا-جیہا ہاسہ، ہسیا، فریدہ دا وی ہاسہ نکل گیا۔
“تاں کی توں میری بیٹی نہیں؟” ریاض نے کیہا۔
“پر...” بچی دی سمجھ وچ نہیں سی آ رہا کہ اپنی گلّ کنج سمجھاوے۔
“جاہ بھنگنے توں میری بیٹی نہیں...ہن منگی پھیر چاکلیٹ۔”
“اوں...بیٹی تاں ہاں تہاڈی۔” بچی اس دے گل نال جھوٹ گئی سی۔
فریدہ دی سہیلی نے کھانے دا سدا دتا، “بچیاں دا کی کیتا جائے!”
“کل علم-سلم کھان نال گلا درد ہو رہے...توں چلی جاویں میں، بچیاں نوں سنبھال لوانگا—” ریاض نے چنتا ہی مکاء دتی۔ فریدہ کھش-کھش تیار ہوئی، پر جان توں پہلاں اس نوں غرارے کرن لئی گرم پانی دے گئی، پینسلین دیاں گولیاں چوسن دی ہدایت کیتی، بچیاں بارے کجھ ہدایتاں دتیاں تے بن-ٹھن کے چلی گئی۔
“اف...ایہہ پیلیئے ماری ساڑی دیکھ-دیکھ بڑی کھجھ چڑھدی اے۔ خدا دی سہں ایں، کسے دن اس نوں بھٹھی 'چ پا دیاںگا۔” پلنگھ اتے پئے ریاض نے کیہا سی۔
“اوں-ہ، تسیں کون ہندے او-جی...” اس نے ٹالناں چاہیا پر آدم قد شیشے وچ دیکھیا تاں انج لگیا ریاض ٹھیک ہی کہندا ہے تے ساڑھی بدل لئی۔
پارٹی شاندار سی۔ ساریاں نے اس دے پتی بارے پچھیا۔ ایہہ دسدیاں ہویاں اس نوں اپنی ہتک جہی محسوس ہوئی کہ اوہ میچ کرکے نہیں آئے...کسے نوں کجھ دسیا، کسے نوں کجھ؛ گلّ ٹال گئی۔
“بچیاں نوں ریاض کول چھڈّ آئی آں، پریشان کردے ہونگے۔” سہیلی نے رکن لئی زور دتا تاں فریدہ نے کیہا۔
“بئی بڑی خوب او، میاں توں بچے پلواندی او...” سہیلی دے میاں نے شکایت روپی مذاق کیتا۔
“پر میرے میاں تاں بمبئی وچ نے۔”
“تسیں تاں کہہ رہے سی کہ بچے ریاض کول چھڈّ آئے او...”
“اوئے-ہوئے، بئی ڈارلنگ...ہاؤ-صلی، پھدی دے ہسبینڈ دا ناں تاں اکبر اے۔” سہیلی نے گلّ سلجھا دتی۔
“اوہ...تے ریاض—؟”
“اکبر دے بچپن دے دوست...بلکہ بھرا ہی سمجھو۔”
“بلکہ اکبر ہی سمجھ لؤ تاں کی حرج اے؟” اک زوردار ٹھہاکا گونجیا۔
فریدہ نوں اچوی جہی محسوس ہوئی۔ کنے چیپ نے ایہہ لوک...اونہ، لعنت اے! ایہناں نوں کون سمجھائے۔ کئی واری لوکاں نے غلطی نال ریاض نوں اس دا پتی سمجھ لیا سی، اس نوں برا نہیں سی لگیا...ہاں، اوہ لوک مورکھ ضرور لگے سن۔ کی ہندا اے اجہیاں گلاں نال، کی وگڑدا ہے—پر گلّ زیادہ سلجھدی محسوس نہ ہوئی تاں سہیلی نے کیہا، “ریاض دی شادی زینت نال کیوں نہیں کروا دیندی؟”
“بئی کنی واری کہہ چکی آں کم بخت نوں، سندا ای نہیں۔ مذاق وچ ٹال جاندے۔”
“توں زور پا کے کہینگی تاں اوہ ضرور منّ جائیگا...”
“تاں تیرا مطلب اے میں اس نوں کیہا ہی نہیں؟” فریدہ ہرکھ گئی۔
“نہیں ذرا زور دے کہہ نہ...”
“میں کنج زور دے کے کہاں...کوئی بچہ اے کہ ڈھاہ کے دوائی پلاء دیاں۔” اوہ ہور ہرکھ گئی۔
“او-ہو، اس 'چ ہرکھن والی کہڑی گلّ اے؟”
''میں کیوں ہرکھن لگی...” فریدہ نے لال پیلی ہندیاں کیہا۔
“چل چھڈّ پرھاں...” سہیلی اپنی جان چھڈا کے نسی۔ فریدہ چھتھی جہی ہو گئی۔ لوک سمجھدے نے اوہ ریاض دی شادی نہیں ہون دیندی...اس نوں ریاض اتے غصہ آؤن لگّ پیا۔ اس نے کنی واری کیہا ہے کہ کم بخت شادی کیوں نہیں کرواندا، ہمیشہ ٹال دیندا اے۔
“چل چھڈّ، دفعہ کر پرھاں...کی مورکھاں والیاں گلاں کردی پئی ایں...بئی میں جھنجٹ 'چ نہیں پینا چاہندا...'' تے اوہ بچیاں نال رل کے ہور ادھم مچاؤن لگّ پیندا، کدی جھڑک-جھڑک کے اوہناں نوں ہوم ورق کرواؤن لگّ پیندا۔ اوہناں دیاں رپورٹاں اتے غور کرنا، اوہناں دے ٹیچراں نوں ملنا—ایہہ وچارے اکبر دے وسّ دا روگ نہیں سی۔ اوہ تاں بناں دیکھے دستخط کر دیندے سن تے کہندے سن، “ریاض ذرا توں ہی غور کر لویں، اپنے وسّ توں تاں باہر دیاں گلاں نے۔”
اک دن ریاض بڑے غصے وچ باہروں آیا سی تے فریدہ نوں ڈانٹن لگّ پیا سی، “کجھ ہوش وی اے، ساہبزادی دے ہنے توں کھنبھ نکلن لگّ پئے نے...پتہ نہیں کہڑے منڈیاں نال تری پھردی سی، خدا دی سونہ میرا پارا چڑھ چلیا سی...”
“میرے تاں آکھے ہی نہیں لگدی...” فریدہ نے رہانسی ہو کے کیہا سی۔
“آکھے نہیں لگدی تاں گھڑ دے چڑیل نوں...نہیں تاں میں گھڑ دینا ایں۔”
“کٹن مارن نال کی ہوئےگا...؟” پھیر دوویں جنے بچیاں دی سائیکالوزی بارے سوچ-سوچ کے پریشان ہندے رہے۔ دوواں وچوں کسے نوں وی خیال نہیں سی آیا کہ اس معاملے وچ اکبر دی رائے وی لینی چاہیدی ہے۔ کی فائدہ سی...وادھو پریشان ہو جانگے۔ اوہناں دی شراب پین دی عادت اینی ودھ گئی سی کہ ذرا جنی گلّ اتے پریشان ہو جاندے سن تے پھیر سبھ دی زندگی حرام ہون لگدی سی۔
دلی دی سیر ہو چکی سی۔ بچیاں دیاں چھٹیاں وی ختم ہو رہیاں۔ فریدہ نوں بھرا-بھرجائی دی اڈیک سی کہ آ جان تاں اوہناں نوں مل کے چلیئے۔
“اکبر نہیں آئے—؟” اوہناں آؤندیاں ہی حیرانی نال پچھیا۔
“نہیں، کوئی کم سی—؟” فرید ستے سبھاء بول گئی۔
“تے ایہہ باہر کمرے 'چ کون رہِ رہے—؟”
“ریاض۔” فریدہ نے لاپرواہی نال کیہا، پر اس نوں ڈر لگن لگّ پیا۔
“ریاض...یعنی اوہ تیرے نال ایتھے وی آئٔے؟”
“ہاں...پر—” فریدہ اوہناں دے پچھن ڈھنگ کرکے سہم گئی۔
“میں ایہناں حرکتاں نوں قطعی برداشت نہیں کر سکدا” اوہ بھڑکے۔
“او-ہو بئی، جان وی دیو۔” بھابی نے سمجھایا، “باہر آواز جائیگی۔”
“آواز جائیگی تاں جان دیء...میں کسے ہلالجادے توں ڈردا واں؟ شرم نہیں آؤندی، ہن تاں دھی جوان ہو گئی اے...تیرے ایہہ گن ویکھ کے اوہ کی سکھیگی؟ توں اکبر دیاں اکھاں 'چ گھٹا پا رہی ایں، پر مینوں الو نہیں بنا سکدی—ساری دنیاں تیرے جمن تے تھکّ رہی اے۔”
میرے جمن 'تے تھکّ رہی اے؟' فریدہ نے سوچیا۔
“اکبر ورگا بے شرم بندہ میں اج تائیں نہیں ویکھیا...کی اس نوں کجھ دکھائی نہیں دندا؟”
'کی دکھائی نہیں دندا—؟' فریدہ پھیر سوچدی ہے۔
“پر تیری ایہہ ہمت کہ توں میرے گھر 'چ گند پاؤن ڈئی ایں...”
'گند—؟' ایہہ سوچ دے فریدہ دا منہ لال ہو گیا۔
“...اپنے یار نوں نال لئی پھردی ایں...” بھابی نے بڑا ہی روکیا پر اوہ کہہ ہی گئے۔
'یار!' فریدہ دا دل کیتا اچی-اچی ٹھہاکے لائے—ریاض اس دا یار ہے۔ پر ٹھہاکا اس دے گلے وچ ہی کتے اٹک کے رہِ گیا؛ ویہہ ورھے، پلاں-چھنا وچ اکھاں ساہمنیوں لنگھ گئے۔ یار! دنیاں دیاں نظراں وچ ریاض اس دا یار نہیں سی، تاں کون سی؟...تے اوہ چپ چاپ اٹھ کے سامان بنھن لگّ پئی۔
(انوواد: مہیندر بیدی، جیتو)
