ਜਿਉਂ ਹੀ ਹਾੜ੍ਹ ਮਹੀਨਾ ਚੜ੍ਹਿਆ, ਲੂ ਦਾ ਕਹਿਰ ਬਰਸਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਤਪਦੀ ਭੱਠੀ ਵਰਗੀ ਗਰਮ ਹਵਾ ਪਿੰਡੇ ਨੂੰ ਸਾੜ ਰਹੀ ਸੀ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੇ ਮੁੜ੍ਹਕੇ ਭਿੱਜੇ ਪਿੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛੂੰਹਦੀ ਇਹ ਲੂ ਗਰਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵੀ ਜਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਠੰਡਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹੋਵੇ। ਬਿਨਾਂ ਕੰਮ ਤੋਂ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਕੋਈ ਬਾਹਰ ਧੁੱਪੇ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਦਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਸੌਦਾ-ਪੱਤਾ ਲੈ ਕੇ ਪਰਤ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਸਿਖਰ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸੀ। ਮੇਨ ਸੜਕ ਤੋਂ ਮੈਂ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲ਼ੀ ਸੜਕ ਵੱਲ ਆਪਣਾ ਸਾਈਕਲ ਮੋੜਿਆ। ਤਪਦੇ ਪਿੰਡੇ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਆਰਾਮ ਦੇਣ ਲਈ ਸੜਕ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬੋਹੜ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਇਸਦੀ ਸੰਘਣੀ ਛਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਤਨ-ਮਨ ਨੂੰ ਕੁੱਝ ਸ਼ਾਂਤ ਕੀਤਾ। ਬੋਹੜ ਦੇ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੇ ਥੱਲੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਨਲ਼ਕਾ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਬਿਨਾਂ ਡੰਡੀ ਤੋਂ , ਸ਼ਾਇਦ ਕੋਈ ਡੰਡੀ ਲਾਹ ਕੇ ਲੈ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਂਝ ਹੀ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਕਾਫ਼ੀ ਥੱਲੇ ਚਲਾ ਗਿਆ । ਹੁਣ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਆਉਣ ਜਾਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਿਥਿਆ ਸੁਨਾਉਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਵੇਂ ਰੁਕਦੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ ਦੇ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ਼ ਖਿੱਚਿਆ ਪਾਣੀ ਪੀ ਕੇ ਆਪਣੀ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਉਂਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ।

ਸਾਈਕਲ ਦੇ ਹੈਂਡਲ ਨਾਲ਼ ਟੰਗੇ ਝੋਲ਼ੇ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਂ ਪਲਾਸਟਿਕ ਵਾਲੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬੋਤਲ ਕੱਢੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਧਾ ਕੁ ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੀ। ਬੋਤਲ ਦਾ ਢੱਕਣ ਖੋਲ੍ਹ ਕੇ ਦੋ ਘੁੱਟਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਭਰੀਆਂ । ਪਾਣੀ ਲੂ ਨਾਲ਼ ਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਿਆਸ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਬੁਝੀ ਥੋੜ੍ਹਾ ਮੂੰਹ ਗਿੱਲਾ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬੋਹੜ ਦੇ ਮੋਟੇ ਤਣੇ ਨਾਲ਼ ਪਿੱਠ ਲਾ ਕੇ ਅੱਧ-ਲੇਟਵਾਂ ਜਿਹਾ ਹੋ ਕੇ ਲੇਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇ ਇਹ ਰੁੱਖ ਨਾ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਤਪਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਨੂੰ ਠੰਢਕ ਕੌਣ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ , ਸੋਚਦੇ-ਸੋਚਦੇ ਕੁੱਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਲੱਗ ਗਈ।

“ਆਰਾਮ ਆ ਰਿਹੈ ਨਾ......? ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ।

“ ਕਿਉਂ ਆਰਾਮ ਆ ਰਿਹੈ ਨਾ.....? ਦੁਬਾਰਾ ਫਿਰ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ।

ਮੈਂ ਤ੍ਰਭਕ ਕੇ ਉੱਠਿਆ ਤੇ ਆਲ਼ੇ-ਦੁਆਲ਼ੇ ਦੇਖਿਆ, ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸੋਚਿਆ ਸਿਖਰ ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ਇਸ ਬੋਹੜ 'ਤੇ ਜ਼ਰੂਰ ਕੋਈ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ। ਮੈਂ ਡਰ ਗਿਆ।

“ ਡਰ ਨਾ ਕੋਈ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਨੀਂ.... ਹਾਂ ਥੋਡੇ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਭੂਤ-ਪ੍ਰੇਤ ਕੌਣ ਹੋ ਸਕਦੈ....

ਮੇਰੇ ਡਰਦੇ ਦਾ ਦਿਲ ਧੜਕਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਮੈਂ ਪੂਰਾ ਸਹਿਮ ਗਿਆ। ਸਾਈਕਲ ਚੁੱਕ ਕੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਸੋਚੀ, ਫਿਰ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, ‘ਰੁਕ ਜਾ ਡਰ ਨਾ, ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਦੋ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਨੇ।’

“ਪਰ ਕੌਣ ਐਂ ਤੂੰ ?” ਮੈਂ ਕੰਬਦੀ ਆਵਾਜ਼ ’ਚ ਪੁੱਛਿਆ।

“ਮੈਂ ਉਹ, ਜਿਸ ਥੱਲੇ ਤੂੰ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਿਹੈਂ ” ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਨਰਮੀ ਅਤੇ ਅਪਣੱਤ ਲੱਗੀ।

ਮੈਂ ਇਕ ਦਮ ਸੋਚਿਆ ਰੁੱਖ, ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ, ਜਾਨਵਰ ਆਦਿ ਤਾਂ ਸਤਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਬੋਲਿਆ ਕਰਦੇ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਤਾਂ ਕਲਯੁੱਗ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ।

ਮੈਂ ਕਿਹਾ, “ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਨੇ?”

“ਜ਼ਰਾ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹੋ ਕੇ ਖੜ੍ਹ ਫਿਰ ਦੱਸਦਾਂ”

ਉਸਨੇ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ “ਅਸੀਂ ਭਲਾਂ ਥੋਡਾ ਕੀ ਵਿਗਾੜਿਐ, ਤੁਸੀਂ ਸਾਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ’ਤੇ ਤੁਲੇ ਹੋਏ ਓ, ਹਾਂ ਇੱਕ ਗੱਲ ਕਹਿਨਾ, ਸਾਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਕੇ ਨਸਲ ਥੋਡੀ ਵੀ ਛੇਤੀ ਹੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਊਗੀ, ਆਹ ਨਾਲ਼ ਸਾਹਮਣੇ ਵੱਡੀ ਸੜਕ ਜਿਸ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ ਹਾਈਵੇ ਕਹਿਨੇ ਓ,ਇੱਥੇ ਮੇਰਾ ਪਿਉ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੜਕ ਚੌੜੀ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਜੜੋਂ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ।” ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਕਰੁਣਾ ਤੇ ਰੋਸ ਸੀ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸੜਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬੋਹੜ ਸੀ ਜੋ ਸੜਕ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਂ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ।

“ਉਹ ਸੜਕ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਆਉਂਦਾ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ” ਮੈਂ ਕਿਹਾ।

“ਠੀਕ ਐ ਪਰ ਮੇਰੇ ਪਿਉ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਲੈ ਕੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਹੋਰ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਬਾਰੇ ਸੋਚਿਐ ਕਦੇ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਸਲਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਸਾਡੇ ਸੀਨਿਆਂ ’ਤੇ ਆਰੇ ਚਲਾ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ” ਬੋਹੜ ਨੇ ਰੋਸ ਨਾਲ਼ ਆਖਿਆ।

ਮੇਰੀ ਨਜ਼ਰ ਸਾਹਮਣੇ ਖੁੱਲੇ ਖੇਤਾਂ ’ਤੇ ਪਈ, ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪੱਧਰੀ ਫਸਲ ਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੀ ਸੀ, ਰੁੱਖ ਤਾਂ ਕੋਈ ਟਾਵਾਂ-ਟਾਵਾਂ ਹੀ ਦਿਸ ਰਿਹਾ ਸੀ ।

"ਕਿਉਂ ਦਿਖਦੀ ਐ ਨਾ ਸਚਾਈ ਸਾਹਮਣੇ ..... ਦੇਖ ਅਸੀਂ ਥੋਡੇ ਹਤੈਸ਼ੀ ਆਂ, ਜਨਮ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਰਨ ਤੱਕ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ... ਕਿਉਂ ਮਨ ’ਚ ਕਾਹਲ਼ੀ ਪੈ ਰਹੀ ਐ ਨਾ, ਜਦੋਂ ਸਚਾਈ ਨਾਲ਼ ਸਾਹਮਣਾ ਹੁੰਦੈ ਤਾਂ ਖਲਬਲੀ ਤਾਂ ਮੱਚਦੀ ਹੀ ਐ।”

ਮੈਂ ਉਸਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਨਿਰਉੱਤਰ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸੀਂ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ਼ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਖਿਲਵਾੜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਹਰਜਾਨਾ ਅਸੀਂ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।

ਮੈਂ ਡਰਦੇ-ਡਰਦੇ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ ਹਾਂ ਇਹ ਸਭ ਸੱਚ ਹੈ।”

“ਜੇ ਸੱਚ ਹੈ ਤਾਂ ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਕੁਹਾੜੇ ਮਾਰਦੇ ਓ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਅਕਲ ਕਰੋ ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹਵਾ ਕਿੱਥੋਂ ਲਮੋਂਗੇ, ਜੇ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਐ ਤਾਂ ਹੀ ਥੋਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਮਿਲਦੀ ਐ,ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਪਲ਼-ਭਰ ਵਿੱਚ ਦਮ ਘੁੱਟ ਕੇ ਗੱਡੀ ਚੜ੍ਹਜੋਂਗੇ।” ਉਸ ਨੇ ਸਚਾਈ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ।

ਸੱਚੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਮੇਰੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਗਈਆਂ। ਮੈਂ ਆਪਣਾ ਸਾਈਕਲ ਚੁੱਕਿਆ, ਝੋਲੇ ਵਿੱਚ ਖ਼ਾਲੀ ਬੋਤਲ ਪਾਈ ਤੇ ਚੱਲਣ ਲੱਗਿਆ।

"ਜਾਂਦਾ-ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਗੱਲ ਹੋਰ ਸੁਣ ਜਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਥੋਡੇ ਬਜ਼ੁਰਗ ਆਪਣੀ ਔਲਾਦ ਵਾਂਗ ਸਾਡਾ ਖਿਆਲ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਸਿਆਣੇ ਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਕਾਇਮ ਹੈ। " ਕੁੱਝ ਕੁ ਕਦਮਾਂ ਦੇ ਫ਼ਰਕ ਨਾਲ਼ ਇੱਕ ਕੱਲਮਕੱਲੀ ਖੜੀ ਡੇਕ(ਧਰੇਕ)ਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਹਿੱਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰੀ ਹੋਵੇ। ਇੱਕ ਹਵਾ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਨਾਲ਼ ਬੋਹੜ ਦੇ ਚੌੜੇ ਪੱਤੇ ਵੀ ਹਿੱਲੇ ਮੰਨੋ ਉਸ ਦੇ ਹਾਅ ਦੇ ਨਾਅਰੇ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹੋਣ ਤੇ ਫਿਰ ਅੱਗੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ "ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਰਾਹੀ ਪਲ ਭਰ ਲਈ ਰੁਕਦੇ ਹੋਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਰਸਾਤਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਛਾਂ ਦਾਰ ਰੁੱਖ ਲਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਕਹਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਤੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਸਿਆਣੇ ਤੇ ਸਮਝਦਾਰ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਅਸੀਂ ਹੀ ਹਾਂ ਜੋ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਕੇ ਥੋਡੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ।"

ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਜਿਵੇਂ ਗੱਚ ਭਰ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਉੱਪਰ ਬੈਠੇ ਪੰਛੀ ਆਪਣੇ ਆਲ੍ਹਣਿਆਂ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ਼ ਕੇ ਆਪਣੀ ਬੋਲੀ 'ਚ ਚੀਕਦੇ ਹੋਏ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲਾਸਾ ਦਿੰਦੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਏ। ਬੋਹੜ ਨੇ ਦੁਬਾਰਾ ਬੋਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਸਾਰੀ ਬਨਸਪਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਬਿਆਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ,"ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਇਸ ਉਜਾੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹਰਿਆਵਲ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉ। ਮੇਰਾ ਇਹ ਸੁਨੇਹਾ ਘਰ-ਘਰ ਪਹੁੰਚਾ ਦੇਈਂ ਸ਼ਾਇਦ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾ ਸਕੋਂ ।” ਇੰਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਬੋਹੜ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦਾ ਕੁੱਝ ਗੁਬਾਰ ਕੱਢ ਲਿਆ ਪਰ ਅਜੇ ਹੋਰ ਵੀ ਉਸ ਅੰਦਰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨਾ ਦਰਦ ਲੁਕਿਆ ਪਿਆ ਸੀ।

ਮੈਂ ਗੁੰਮ-ਸੁੰਮ ਕੁੱਝ ਚਿਰ ਉੱਥੇ ਇਸ ਦਰਵੇਸ਼ ਤੇ ਬੇਵਸ ਬੋਹੜ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਸਾਈਕਲ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਪਿੰਡ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ।

ਰਾਤ ਨੂੰ ਮੰਜੇ 'ਤੇ ਪਿਆਂ ਅੱਜ ਥੋੜ੍ਹਾ ਚਿਰ ਹੀ ਅੱਖ ਲੱਗੀ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਪਾਸੇ ਮਾਰਦਿਆਂ ਹੀ ਲੰਘ ਗਈ। ਸਵੇਰੇ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾ ਸਾਈਕਲ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਚੱਲ ਪਿਆ।

“ਔਹ ਜੋ ਆ ਰਿਹੈ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦੈ ਕੱਲ੍ਹ ਆਲ਼ਾ ਬੰਦਾ ਈ ਐ ” ਬੋਹੜ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ।

ਹੌਲ਼ੀ-ਹੌਲ਼ੀ ਸਾਈਕਲ ਨੇੜੇ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ ਪਰ ਜਿਉਂ ਹੀ ਉਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਇਹ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ।ਸਾਈਕਲ ਸਵਾਰ ਬੋਹੜ ਨਾਲ਼ ਬਿਨਾਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਮਿਲਾਏ ਨੀਵੀਂ ਪਾ ਕੇ ਫਟਾਫਟ ਲੰਘ ਗਿਆ।

“ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇੱਕੋ ਨਾਲ਼ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਈ ਐ, ਮੈਂ ਵੀ ਕਿਸ ਕੋਲ਼ ਆਪਣਾ ਦੁਖੜਾ ਰੋਇਆ ਜਿਸ ਦੀ ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਨਜ਼ਰ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਵੀ ਨਾ ਹੋਈ ” ਬੋਹੜ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਯੂਸ ਹੋਇਆ।

ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦਿਹਾੜੀ ਲਾ ਕੇ ਉਹ ਸਾਈਕਲ ਸਵਾਰ ਵਾਪਸ ਮੁੜਿਆ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਬੋਹੜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਕੇ ਹੌਲ਼ੀ ਹੋ ਗਿਆ ਉਸ ਦੇ ਸਾਈਕਲ ਤੇ ਬੂਟੇ ਲੱਦੇ ਹੋਏ ਸਨ ।ਉਹ ਅੱਜ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਦਿਹਾੜੀ ਦੇ ਬੂਟੇ ਖਰੀਦ ਲਿਆਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਝੁਕੀਆਂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਝਲਕ ਰਹੀ ਸੀ ਤੇ ਉਹ ਬੋਹੜ ਵੱਲ ਦੇਖਕੇ ਮੁਸਕਰਾਇਆ।ਬੋਹੜ ਵੀ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੋਈ। ਕਿਧਰੋਂ ਹਵਾ ਦਾ ਬੁੱਲ੍ਹਾ ਆਇਆ ਬੋਹੜ ਦੇ ਪੱਤੇ ਝੂੰਮਣ ਲੱਗੇ ਜਿਵੇਂ ਹੱਥ ਹਿਲਾ ਕੇ ਮਾਨੋ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਣ।